Tolkien ve Orta Dünya Okuma Rehberi

Orta Dünya’nın yaratıcısı J.R.R. Tolkien’in eserlerini okumak yaşadığı yıllarda herhangi bir sorun teşkil etmese de, kitaplarının çoğu vefatından sonra çıktığı için okuma sırası okurları uzun yıllar zorlamaya devam etti.

Biz de sizler için bu yazımızda herkesin kafasını karıştıran bu konuyu açıklığa getirmek için bir okuma rehberi hazırladık. Rehberi incelerken siaz de fark edeceksiniz ki, Tolkien kitapları aslında göründüğü kadar karışık değil. Hatta yazarın ölümünden sonra yayımlanan çoğu eser derleme kitaplardan oluşuyor.

Yazının rehber kısmına geçmeden önce, Tolkien’in eserlerini vefatından önce ve sonra olacak şekilde ikiye ayırıp size kitaplar hakkında kısa bilgiler vermek istiyorum.

Tolkien’in Yaşadığı Yıllarda Yayımlanan Eserler

Bu eserler arasından dilimize çevrilen kitapların ismini Türkçe yazdım ve yanlarına hangi yayınevlerinden çıktıklarının bilgisini de ekledim. Bu şekilde çevrilmeyen kitapları daha net görebiliriz diye düşündüm. Ayrıca aşağıda yer alan yıllar kitapların çevrildiği tarih değil, yayımlandığı tarih.

Burada yer alan sekiz eserin hepsi roman değil. Bu eserlerden bazıları şiir, kısa hikâye, fabl ve makale türünde. Listedeki eserlere baktığımızda Orta Dünya’yı ilgilendiren yalnızca üç kitap olduğunu görüyoruz: Hobbit, Yüzüklerin Efendisi ve Tom Bombadil’in Maceraları. Geriye kalan eserlerden de yalnızca iki tanesi dilimize çevrilmiş.

Aslında listedeki şiirler de Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanmış. Yani Türkçeleri mevcut. Fakat bu çeviriler Tolkien’in çevirisi üzerinden olmadığı için bu eserleri çevrilmiş olarak saymadım. Şiirlerden biri orijinalinden diğeri ise Seamus Heaney’in çevirisi üzerinden dilimize kazandırılmış. Ayrıca bu şiir kitaplarından Beowulf’un Tolkien için öneminin büyük olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü bu epik şiir, yazarın en önemli ilham kaynaklarından biri olarak gösteriliyor. Son olarak Beowulf’un Tolkien öldükten sonra tekrar basıldığını da not olarak düşeyim.

Tolkien Öldükten Sonra Yayımlanan Eserler

“Peki Tolkien yaşarken yayımlayamadığı/yazamadığı kitaplar, nasıl oldu da vefatından sonra yazıldı?” diye sorabilirsiniz. Bu sorununun cevabı yazarın oğlu Christopher’a bıraktığı mirasta yani Silmarillion’da saklı. Hobbit’i yazan Tolkien, yayıncısının devam kitabı yazmasını istemesi üzerine Yüzüklerin Efendisi’ne başladı. Fakat Tolkien’in asıl yazmak ve yayımlamak istediği kitap Silmarillion’du.

Silmarillion ne bir romandı ne de bir öykü, başlı başına ansiklopedik bir kitaptı. Yani o yıllarda yayıncıların satmaya yaklaşmak istemeyeceği türden bir kitaptı, keza yayımlanmadı da. Zaten hazır da değildi. Yıllar içinde Tolkien Silmarillion üzerinde o kadar çalıştı ki, artık kendiyle çeliştiği, düzeltmelerin düzeltmesini yaptığı kitap, içinden çıkılamaz bir hâl aldı. Yaşamının sonlarına doğru bir kez daha yeltendiyse de işin içinden çıkamayacağını anladığı için bu mirası oğluna bıraktı. Oğlu da bu mirasa sahip çıkarak kitabı 1977 yılında yayımlandı. Tolkien’in vefatından sonra yayımlanan diğer eserleri ise şu şekilde:

Tolkien ve Orta Dünya Okuma Rehberi

Bu konuda birçok farklı görüş olmakla beraber, vefatından sonra yayımlanan kitapların çoğunlukta olması ve oğlunun da kitapları bu sırayla çıkarmasını göz önüne alırsak, kitapların çıkış tarihini baz almamız bizim için yeterli olacaktır.

Bu listenin ilk defa Tolkien okuyacaklar için ideal bir liste olduğunu düşünüyorum. Fakat Orta Dünya’ya adım atmak isteyen okurlar için şunu da belirtmem gerekir, internette yayımlanan herhangi bir listeye yüzde yüz bağlı kalmak zorunda değilsiniz. Bazı detayları göz önünde bulundurarak kendi listenizi de oluşturabilirsiniz.

Mesela Silmarillion’ı okumak isteyen okurların dikkatini eserin romanlaştırılmış bir ansiklopedi kitabı olduğuna çekmek istiyorum. Hobbit ve Yüzüklerin Efendisi’nden sonra bu kitabı okumanız sizin için Silmarillion’ı daha anlaşılır kılabilir. Ayrıca Hurin’in Çocukları’nın hikâyesinin bir kısmı Silmarillion’da da geçiyor. Bitmemiş Öyküler ise adından anlaşılacağı gibi Tolkien’in tamamlayamadığı taslaklarından biri. Kitabın bir roman bütünlüğü yok ama Orta Dünya konusunda detaylı bilgiler içeriyor.

Tolkien ve Orta Dünya Okuma Rehberi

Beren ile Luthien, Yüzüklerin Efendisi’nden 6500 yıl öncesini anlatıyor. Kitaptaki karakterler hem Yüzüklerin Efendisi hem de Silmarillion’da karşımıza çıkıyor. Gondolin’in Düşüşü ise Christopher Tolkien’in vefatından önce hazırladığı son Tolkien kitabı. Kitap daha öncesinde ancak parça parça okuma fırsatı bulduğumuz Gondolin Kuşatması’nı konu alıyor.

Listeyi incelerken fark etmiş olabilirsiniz, bu listeyi kitapların yayımlanış sırasını baz alarak hazırladım. Fakat benim için kurgu ya da akıcılık önemli deği, ben bu dünyayı en başından okumak istiyorum diyen okurlar için bir sıra daha hazırladım. Bu sıra ise şu şekilde:

“Yukarıdaki sıralama neye göre hazırlandı?” diye soracak olursanız, bu sırayı Orta Dünya’daki olayların yaşanma sırasına göre oluşturdum. Fakat benim görüşüm ilk sırayı takip etmeniz gerektiği yönünde.

Peki Bu Kitapların Dışında Ne Okuyabiliriz?

“Yukarıdaki külliyatta oldukça fazla kitap var, peki sıralamadaki kitap sayısı neden bu kadar az?” diye düşünmüş olabilirsiniz. Öncelikle Kayıp Öyküler 1 ve 2, Orta Dünya Ansiklopedisine ait kitaplar ve maalesef baskıları yok. Gerçi kitapların devamı da gelmedi. Kitapların Türkçe baskılarına ancak yüksek meblağlar ödeyerek ulaşmak mümkün. Tehlikeli Diyardan Öyküler vakti zamanında İthaki’de basıldı. Maalesef kitap hakkında pek bir bilgisi olmayan okurlar baskısı olmadığı için bu kitabı da uçuk fiyatlar üzerinden edinmeye çalıştı. Fakat kitaba yüksek meblağlar harcamaya aslında hiç gerek yok. Çünkü kitabın içinde yer alan öykülerin tek kitap halinde baskıları mevcut. Bu öykülerin listesi ise şu şekilde:

Bu kitapların üçü Tolkien Mirası seti bağlamında basıldı. Sette yer almayan Yaprak Çizen Niggle ise peri masalı türünde bir eser. Bu öyküyü de Altıkırkbeş Yayınları’nın bastığı Masallar isimli kitaptan okuyabilirsiniz. Bu hikâyeleri ilk sıralamaya eklemememin sebebi ise oldukça basit: Çünkü bu kitaplar Orta Dünya’ya bağlı değil ve kişi bu kitapları istediği sırayla okuyabilir.

Yazının sonuna geldik. Umarım hazırladığım bu rehber size faydalı olmuştur. Siz Orta Dünya’ya hangi kitapla adım attınız? Yazı hakkındaki görüş ve düşüncelerinizi bizimle paylaşmayı unutmayın!

Beğenebileceğiniz diğer yazılarımız:

Ama ancak ve fakat. Çünkü ve lakin. Ancak ve ancak. Ki de ile ve veya ya da. Ama lakin fakat. Çünkü ile de

Yazıyı burada paylaş: