Haziran ayı LGBTQIA+ topluluğunu kutlamak ve farklılıklara kucak açmak için Onur ayı olarak kutlanmaktadır. Biz de Bibliyoraf ekibi olarak bu ay dünya ve Türk edebiyatındaki kuir karakter ve kitapları okurlarımıza tanıtmak ve sevginin her çeşidini kutlamak istiyoruz. LGBTQIA+ karakterler aslında on sekizinci yüzyıldan beri dünya edebiyatında üstü kapalı da olsa yer almaktadır. Karakterlerin sayısı ve görünürlüğü gün geçtikçe artarken biz de geçmişe dönüp klasik olarak nitelendirebileceğimiz kitaplardaki bilinen kuir karakterlere şöyle bir bakalım!
1. Carmilla – Carmilla kuir
Listemize İrlandalı yazar Sheridan La Fanu tarafından yazılan Carmilla romanıyla başlayalım. Gotik bir roman olan Carmilla vampir edebiyatının ilk örneklerinden biridir. Öyle ki 1897 yılında yazılmış olan Bram Socker’ın Dracula romanından önce, 1872 yılında, yazılmıştır. Kitapla aynı adı taşıyan karakter Carmilla kitabın kahramanı Laura’ya karşı romantik hisler besler. Lezbiyen bir vampir olarak çağın açıkça homoseksüeliteyi gösteren ilk örneklerinden birini oluşturur. Kitapta homoseksüelite bir antagonist (aykırı karakter) özelliği olarak gösterilmemiş olup bu konuyla ilgili görüş okuyucuya bırakılmışır. Kitap aynı zamanda birçok kez sinemaya uyarlanmıştır.
2. Vautrin – İnsanlık Komedyası
Vautrin, Fransız yazar Honore de Balzac’ın İnsanlık Komedyası serisinde beş kitapta karşımıza çıkan eşcinsel karakterdir. Başta Goriot Baba olmak üzere Fransız yazarın ünlü birkaç kitabı bu seriye dahildir. Fransız edebiyatında açıkça homoseksüelite gösteren ilk karakter olarak kabul edilir. Balzac’ın bu karakteri yazarken önceden ünlü bir suçlu olup sonra Paris polis departmanının şefi olan Eugène François Vidocq’tan esinlendiği düşünülmektedir. Vautrin, Goriot Baba’da şaka yapmayı seven ve insanlarla hemen samimi olabilen sosyal bir karakter olarak betimlenmiştir. Kolayca kilitleri açabilmesi ve baştan çıkarıcı olması öne çıkan özelliklerindendir. Kompleks bir karakter olup hikayede net bir şekilde kötü ya da iyi karakter değildir. Hikayesi Balzac’ın ölümünden sonra başka bir yazar tarafından bitirilmişse de okurlar tarafından bu son kabul görmez.
3. Dorian Gray – Dorian Gray’in Portresi
Oscar Wilde’ın ünlü romanı Dorian Gray’in Portresi birden fazla kuir karaktere ev sahipliği yapmaktadır. İlk kez 1891’de yayınlanan roman açıkça eşcinsellikten bahsetmesi gerekçesiyle büyük tepki alır. Bu tepkiler nedeniyle roman sadeleştirilerek sansürlenir. Yakın geçmişe kadar da hep sansürlenmiş hali okunan bu romanda Oscar Wilde’ın kendi cinsel yönelimini de sanatı aracılığıyla paylaşmaya çalıştığı görülür. Birçok eleştiri nedeniyle yıllarca sansürlenmiş halini okuduğumuz bu romanın orijinal haline baktığımızda hem Dorian Gray’in hem de Basil Hallward karakterlerinin eşcinsel olduğu açıkça anlaşılmaktadır. Oscar Wilde kitaptaki karakterler hakkında, “Yetenekli, iyi kalpli ama çirkin Basil Hallward benim. Kötülük meleği Lord Henry Wotton herkesin olduğumu sandığı kişi. Dorian Gray ise keşke benzeseydim dediğim insan.” demiştir.
4. Orlando – Orlando kuir
Virgina Woolf’un Orlando kitabı modernize kuir edebiyatının yapıtaşlarından biridir aslında. Kitabın kahramanı, cinsiyeti erkekten kadına değişen ve 400 yıl boyunca yaşayan bir karakterdir. Kitabın Virgina Woolf’un sevgilisi Vita Sackville-West’e yazdığı bir aşk mektubu niteliği taşıdığı düşünülmektedir. 1928 yılında yayınlanan romanda Orlando karakterinin Vita’dan esinlenerek yazıldığı düşünülür. Romanda lezbiyen erotizmi feminizm politikasına bağlayan Woolf, hem cinsiyet olgusunu hem de kadının toplumdaki yerini kurcalar. Keskin ifadeleri kapalı ve zekice ifade etmekte usta olan Woolf romanda hem cinselliği sorgulamış hem de bu cinselliğin biyolojik görünümünü değiştirmenin karakter üzerindeki etkilerini göstermiştir. Orlando aynı zamanda Sally Potter tarafından 1992 yılında sinemaya uyarlanmış, başrolünü Tilda Swinton oynamış ve büyük ilgi görmüştür.
Orlando bir kadına dönüşmüştü, bunu inkâr etmenin anlamı yoktu. Ama başka her açıdan, Orlando tam da olduğu gibi kalmıştı. Cinsiyetinin değişimi geleceğini değiştirdiyse de benliğini değiştirmemişti.
Orlando, Virginia Woolf
5. Maurice – Maurice kuir
Maurice, E. M. Foster tarafından yirminci yüzyılın başlarında yazılmış bir aşk hikayesidir. 1913-1914 arasında yazılmış olup ilerleyen yıllarda revize edilmiştir. E.M. Foster bir şair, sosyalist ve eşcinsel aktivist olan Edward Carpenter’a hayrandı ve Maurice karakterinin ondan esinlenilerek yazıldığı düşünülmektedir. Hatta Maurice ve Alec çiftinin ilişkileri de Edward Carpenter ve George Merill’e dayandırılmaktadır. Maurice karakteri hem aşkla sınanırken hem de cinsel kimliğinin toplum tarafından baskılanmasıyla yüzleşmek zorundadır. Ve bu yolda hem kendini hem de aşkını ve toplumdaki yerini sorgular. Yine sinemaya uyarlanmıştır ve filmin başrolünü yetenekli oyuncu Hugh Grant oynamıştır. Kitabı okumanız ve filmi izlemenizi şiddetle tavsiye ederim.
6. David – Giovanni’nin Odası
Giovanni’nin Odası 1956 yılında James Baldwin tarafından yazılmış olup kuir edebiyatının yapıtaşlarından biridir. Paris’te yaşayan David adında Amerikalı bir adamın, hayatındaki erkeklerle yaşadıklarını, duygularını ve hayal kırıklıklarını, özellikle Giovanni adında bir barmen ile ilişkilerini anlatır. Giovanni’nin Odası’nın hikayedeki yeri oldukça önemlidir. Bu romanda özellikle David’in cinsel kimliğini sorgularken sadece heteroseksüellik ve homoseksüellik arasında değil, homoseksüellik ve biseksüellik arasında da ikilem yaşaması kitabı türdeşlerinden farklı kılar. David’in toplumsal değer yargılarına uymaya çalışarak eski sevgilisi Hella’ya koşması ve bu durumun yarattığı sorunlar ile mücadelesi de oldukça önemlidir. Okuyucu da David ile birlikte kendini sorgular ve toplumun değer yargılarının hayatlarını nasıl etkilediğini sorgular. Kuir edebiyatı için birçok kaynakta bir başyapıt olarak değerlendirilen bu romanı okumanızı mutlaka tavsiye ederim.
Bütün bu karakterlerin hikayesi özel ve kendine has. Sevgi yüzyıllardır bütün renklerde gelmeye devam ediyor. Bu yazıyı hazırlarken ben çok şey öğrendim. Umarım siz de okurken benim gibi bu dünyaya farklı bir bakış açısıyla bakar ve belki bu karakterlerden bazılarıyla tanışmak istersiniz.
Beğenebileceğiniz diğer yazılarımız:
Sabah kalktım. Bugün yine çok geç kaldım. Saçımı yaptım. Güneş parlak harika. Dışarı çıktım. Sabah kalktım. Bugün yine çok geç kaldım. Saçımı yaptım. Güneş parlak harika. Dışarı çıktım.
Ama fakat lakin. Ancak ve ancak. Ki. Yalnız. Mademki. Çünkü ve veya. İle ya da veya. Ama ancak lakin. Fakat ama fakat. Ama fakat lakin. Ancak ve ancak. Ki. Yalnız. Mademki. Çünkü ve veya. İle ya da veya. Ama ancak lakin. Fakat ama fakat.
Yazıyı burada paylaş:
