Sivri Dilli Romantik: Jane Austen Okuma Rehberi

Regency döneminin en ünlü yazarlarında biri olan Jane Austen; romantik hikâyeleri, akıllı kadın karakterleri, centilmen beyefendileri ve mutlu sonları ile tanınıyor. Ben de hakkında yeteri kadar konuşulmayan, akıllarımızda Gurur ve Önyargı’dan daha öteye gidemediğini düşündüğüm bu yazara bir okuma rehberini hazırlamak istedim. jane austen okuma rehberi

Yazıyı kendi okuma tecrübelerim, Jane’in üslubu ve romanların içerikleri üzerine hazırladım. Çünkü kitaplar arasında herhangi bir bağlantı ya da sıralama yok. Bu yazıyı rehber alan herkesin Jane Austen’a hayran kalacağını umuyorum.

Jane Austen Kitaplığı Üzerine

Jane Austen, hayata gözlerini erken bir yaşta yumdu. Bu sebeple de kendisi kaleminden çok fazla kitap okuyabildiğimiz bir yazar değil. Yazar, 41 yaşında, hayatını kaybettiğinde yayımlanmış sadece dört romanı bulunuyordu. Austen’in ölümünden sonra ise ailesi, diğer kitaplarının okurlarla buluşmasına öncü oldu. Ancak bugün elimizde yazarın tamamlanmış yalnızca altı romanı var. Bu romanlar, yayım tarihlerine göre şu şekilde sıralanıyor:

İsteyenler pek tabii romanları kronolojik sıraya göre okuyabilir. Fakat bu durumda Jane Austen’ın bir yazar olarak gelişimini görmeyi beklememelisiniz. Çünkü romanlar Jane’in yazmış olduğu sıraya göre değil, yayıncıların tercihlerine göre yayımlanmış. Kitapları Jane’in yazdığı sıraya göre okuyalım derseniz, yine net bir cevap verebilmek mümkün değil. Yazdığı ilk romanın Northanger Manastırı olduğu biliniyor, diğerleri hakkında bir kesinlik yok.

1. Gurur ve Önyargı

Herkes Jane Austen’ı Gurur ve Önyargı’nın yazarı olarak tanıyor ve bu roman klasikler arasında oldukça kıymetli bir yere sahip. Eser, içeriği ve karakterleri ile bir Jane Austen romanında olması gereken her şeye sahip. Yazarın üslubu kendisinden oldukça emin ve oturaklı. Anlayacağınız, en bilinen eseri olması boşa değil.

Roman, beş kızları olan ve maddi açıdan pek de güzel günler geçirmeyen Bennet ailesini konu alıyor. Ailenin evlilik yaşına gelmiş Jane ve Elizabeth adında iki kızı var. Jane çok güzel ve iyi huylu, kısacası mükemmel bir kadın. Elizabeth ise düşünmekten ve düşündüklerini söylemekten çekinmeyen bir karakter. Bu noktada Jane Austen’in Elizabeth’i kendisinden yola çıkarak yazdığını da hatırlatmakta fayda var. Hikâye Mr. Bingley ve onun sıcakkanlı arkadaşı Mr. Darcy’nin Bennet ailesinin yaşadığı kasabaya gelmesiyle başlıyor. Biz de bir yandan Mr. Bingley ile evlendirilmek istenen Jane’in yaşadıklarına tanık olurken diğer yandan da ilişkileri zıtlıklar ve çatışmalar üzerine inşa edilmiş Elizabeth ve Mr. Darcy’nin hikâyesini okuyoruz.

2. Akıl ve Tutku

Gurur ve Önyargı ile Jane’in üslubu ve dertleri ile tanıştıktan sonra sıra ilişkiler üzerine düşüncelerini ve onu yazmaya teşvik eden şeyleri daha iyi inceleyebilmek için Akıl ve Tutku romanına geliyor. Elinor ve Marianne, karakter olarak birbirlerinden oldukça farklı kız kardeşler. Elinor, aklı; Marianne ise tutkuyu temsil ediyor. Bu kitapta da her türlü insan ilişkisi ve topluluk üzerine söyleyecek, eleştirecek çok şey var. Ancak Jane Austen, aşkı biraz daha önde tutuyor ve ana karakterlerin aşkı yaşayışları üzerinden kendi fikirlerini ortaya koyuyor.

Roman bizlere insana iyi gelecek olanın, yani doğrunun, her zaman aynı formül üzerinden ilerlemediğini söylüyor. Akıl ve Tutku dilimize tam dört farklı isimle çevrildi. Kitabın ilk çevirisi Sağduyu ve Duyarlık adıyla 1946 yılında yayımladı. Eser daha sonrasında ise sırasıyla; Kül ve Ateş, Akıl ve Tutku, Aşk ve Mantık isimleriyle tekrardan dilimize çevrildi.

Jane Austen Okuma Rehberi – Bibliyoraf

3. Emma

İkonik bir karakter olan Emma, keyifli kurgusuyla okuru Austen’in zekasına hayran bırakan bir roman. Eser ismini, kendisinden oldukça emin, özgüvenli, insanlara fikir vermekten fazlasıyla hoşlanan Emma’dan alıyor. Emma, evhamlı babası ile yaşıyor. Bekar, güçlü, sözü dinlenen bir kadın olmanın tadını çıkaran bu karakterin tek bir hobisi var: çöpçatanlık yapmak. Kendisine Harriet adında toy bir kızı da oyuncak olarak bulduktan sonra onu Mr. Knightley dışında kimse durduramıyor. Mr. Knightley, aklı başında ve Emma’yı eleştirmekten çekinmeyen tek karakter olarak kurguda oldukça önemli bir role sahip. Bize de bundan sonra Emma’nın kendine güveninin nasıl sarsıldığını, doğru bildiklerinden nasıl şüpheye düştüğünü okumak kalıyor.

Emma, en sevdiğim Jane Austen kadını. Ondan nefret etmek oldukça kolay olsa da sevmesi çok daha zevkli. Jane’in sivri dili, hazır cevaplılığı ve bazı konulardaki kesin ve sabit görüşleri adeta Emma’da birleşmiş. Yazar bu kitabında bir nevi anti kahraman yaratmış. Bu açıdan şimdiye kadar okuduğumuz iki romandan daha farklı bir hikâye ile karşı karşıyayız. Yazarın derin sularına girmek için Emma’dan daha iyi bir seçenek olamaz!

4. Mansfield Park

Mansfield Park, eleştirmenler ve okurları tarafından Jane’in en ciddi eseri olarak kabul ediliyor. Kitap; aşk, evlilik, aile gibi temaların yanında din gibi konuları da ele aldığından, farklı bir çizgide ilerliyor. Kitabın ana karakteri Fanny, kırsal kesimden gelip Bertram ailesinin yanına, burjuva hayatının içine girmek zorunda kalan yetim bir kız. Etrafındaki insanların davranışlarını garipsemesi ile beraber kendi davranışları sebebiyle de dışlanıyor. Ailede Fanny’ye yardımcı olan tek kişi ise Edmund. Fanny burjuva hayatını ve seçimlerini sorguluyor; biz de onu, kendi yaşamını ne şekilde yönlendireceğini ararken okuyoruz.

“Örnek bir kadın” olan Fanny karakteri, burjuva kesiminin samimiyetsizliği ve yanlışları, Jane için oldukça tipik temalar olsalar da bu romanında öncekilerden daha farklı bir anlatım tarzı tercih ediyor. Babasının da bir papaz olması sebebiyle din, ahlak hakkında söyleyecek çok şeyi var. Öyle ki Jane Austen okuma serüveninin bu aşamasında yazarı tam anlamıyla hâlâ tam olarak tanımadığımızı, içinde birçok katman olduğunu fark ediyoruz.

Jane Austen Okuma Rehberi – Bibliyoraf

5. İkna

Kitabın ana karakteri Anne; bahtsız, acılı, teselliye muhtaç bir kadın. Zengin ve servet düşkünü ailesinin arasında böyle aklı selim kalmayı başardığı için ona hayranlık duymamak elde değil. Fakat bazı sorunları var: Anne, insanların düşüncelerini her daim kendininkilerden üste koyuyor. Deli gibi aşık olduğu Wentworth ile evlenmemesi bunun en acı göstergesi. Ailesinin yoksul ve sıradan bulduğu Wentworth, Anne’e olan aşkını da alıp uzaklara gidiyor. Yıllar sonra ün sahibi, zengin “Yüzbaşı Wentworth”ün geri dönmesi ile herkes şaşkına uğruyor. Anne, yıllar önce onu reddetmenin utancıyla boğuşurken bitmeyen aşkı ile baş etmeye çalışıyor.

İkna, çok âşık iki olgun karakteri anlatıyor. Karakterlerin kavuşamamalarının yarattığı gerilimi sonuna kadar hissettiriyor. Jane’in diğer romanlarından daha farklı bir çizgide olması sebebiyle okuma rehberimizde son sıralarda yer alıyor. Yazar ile yeterince sıkı bir bağ kurmadan İkna’yı okuyan bir okurun, Jane’in sarkastik dilinden bihaber kalması ve diğer romanları okuduğunda küçük bir şok yaşaması muhtemel. Yazarın yayımlanan son romanı olması bile buna bir işaret sanki.

Jane Austen Okuma Rehberi – Bibliyoraf

6. Northanger Manastırı

Yazının başında da belirttiğim üzere bu roman, Jane Austen’in ilk eseri. Bir büyüme hikâyesi anlatan bu eserin ana karakteri Catherine, Jane Austen kadınları arasında saflığı ve toyluğu ile ünlü. Catherine arkadaşını ziyarete gittiği bir gezide Henry Tilney adındaki bir centilmenle karşılaşıyor. Henry’den çok hoşlanan Catherine, Tilney’lerin aile evine davet ediliyor. Bu noktada bilmeniz gereken bir detay var. Catherine gotik hikyeler okumayı çok seviyor. Bu yüzden de Tilney’lerin insanı karanlığa sürükleyen oldukça eski bir malikanede oturduğunu görünce biraz aklı karışıyor ve kendisini bu romanlardan birinde sanıyor. Biz de karakterin hayal ürünü ve gerçeği birbirinden ayırmaya çalışmasını okuyoruz.

Jane Austen’in açık açık gotik edebiyatla dalga geçtiği Northanger Manastırı, çok komik ve eleştirel bir eser. Kitabı listenin sonuna koymamın sebebi ise romanın Jane’in acemilik ürünü olması. Kötü bir eser olmasa da yazarın kalemine alıştıktan sonra bu kitaba dönmek bence en iyi seçenek.

Bonus: Gençlik Eserleri

Jane’in altı romanını da okumuşsanız eminim ki artık “Keşke daha fazlası olsaydı!” diyorsunuzdur. Bu noktada imdadınıza Jane Austen’ın ailesi koşuyor. Çünkü Jane’in üç ciltten oluşan eskiz defterlerini Gençlik Eserleri adlı kitapta okumanız mümkün. Gelecekte neler yazacağının sinyalini 11-17 yaşlarında yazdığı bu eserlerde bulabilirsiniz. Roman taslakları, öyküler, mektuplar ve hatta tiyatro oyunları… Jane’in kız kardeşi Cassandra’ya ait çizimler ve erkek kardeşi Henry’nin önsözü de cabası. Bu kitabı okuduktan sonra artık kendinizi Jane’in en yakın dostu sayabilirsiniz, ben öyle yaptım.

Umarım bu yazıyla dâhi yazar Jane Austen’in zekâsına, mizahına ve edebiyatına hayran kalmışsınızdır. O zaman daha fazla beklemeden kendinizi onun muhteşem kalemine bırakın. Okuma rehberimizi de yanınıza alırsanız ne mutlu bize. Yeni yazılarda görüşmek üzere!

Kapak görselinde kullanılan materyal 123rf.com‘dan alınmıştır.

Beğenebileceğiniz diğer yazılarımız:

Yazıyı burada paylaş: