Çıktığı andan beri çağdaş edebiyat tutkunlarının övmeye doyamadığı bir roman: Dinlenme ve Rahatlama Yılım. İthaki Yayınları’nın geçtiğimiz yıl dilimize çevirmesiyle Türk okurlar için bekleyiş sona erdi. Ben de romanı okudum ve çok beğendim. Hâl böyleyken sizlere de incelemesini sunmak istedim.
Otessa Moshfegh Kimdir?
Yazar Otessa Moshfegh, 1981 yılında Boston’da doğdu. İkisi de müzisyen olan Hırvat bir anne ve İranlı bir babanın kızı olan Otessa, Barnard Üniversitesi’nden mezun oldu. Mezuniyetinin ardından Çin’e yerleşti ve burada İngilizce öğretmeye başladı. Yirmilerinin ortasındayken New York’a taşındı. 2014 yılında bir kısa roman olan ilk eseri McGlue yayımlandı.
2015’te çıkan ilk romanı Eileen ile Hemmingway Vakfı Pen Ödülü’ne layık görülen Moshfegh, Booker Prize da dahil olmak üzere birçok ödüle aday oldu. İkinci romanı Dinlenme ve Rahatlama Yılım ile New York Times çok satanlar listesine girmeyi başardı. Margaret Atwood gibi usta yazarların övgü ile bahsettiği eserler kaleme aldı. Moshfegh, eserlerinde ağırlıklı olarak eleştirel bir dille şehirli insanların hikâyelerini anlatıyor. Öykü ve romanların yanı sıra senaryo da yazıyor. Hatta başrolünde Jennifer Lawrence’ın yer aldığı, 2022 yapımı Causeway filminin senaryosu da kendisine ait. Yazar, şimdilerde kocası ile birlikte Kaliforniya’da yaşıyor ve Dinlenme ve Rahatlama Yılım’ın film uyarlaması için çalışmalarını sürdürüyor.
Dinlenme ve Rahatlama Yılım Ne Anlatıyor?
2018’de yayımlanan ve büyük ses getiren romanın anlatıcısı, ismini bilmediğimiz genç bir kadın olarak karşımıza çıkıyor. Kendisi sarışın, zayıf ve toplum standartlarına göre güzel bir kadın. Varlıklı bir ailede büyümüş, ekonomik olarak da avantajlı bir konumda. Sanat sektöründe çalışmış fakat istifa etmiş. Tüm bu bilgiler ışığında kendisinin dünya üzerindeki en şanslı ve rahat insan olabileceğini düşünüyoruz fakat roman boyu anlattıkları, tam tersini gösteriyor.
Ana karakter, kısa aralıklar içerisinde sırayla babasını ve annesini kaybetmiş. Ayrıca aşk hayatında hem duygusal hem fiziksel istismara uğramış ve bir ayrılık yaşamış. İşinden istifa etmiş. Romanı okumaya başladığımızda, tüm bu kaostan sonrasına şahit oluyoruz. Yaşadıklarından yorulan ve bir bunalıma giren anlatıcı, kendisini eve kapatmaya karar veriyor. Bir yıl boyunca uyuyup dinlenmeyi planlıyor. Biz de okurlar olarak onun bu yılına eşlik ediyoruz.
İş, Aile, Arkadaşlık ve Diğer Önemsiz Şeyler
Romanda ana karakterin ailesi ile sıkı bir bağı olmadığını öğreniyoruz. Çünkü alkolik ve uyuşturucu bağımlısı bir annesi, işkolik bir babası var. Onları kaybetmek, anlatıcı için oldukça kafa karıştırıcı. Önemsemediğini düşünse de hiçbir şeyi aklından çıkaramıyor. Çalıştığı işte karşılaştıklarından rahatsız olduğu için işten ayrılıyor ve ailesinden kalan miras ile yaşamayı planlıyor. Çünkü onun için iş de önemsiz. Bir alışkanlığı, zaman ayırdığı herhangi bir hobisi yok. O, yapacak hiçbir şeyi olmayan, yalnız bir insan ki bundan oldukça memnun olduğunu dile getiriyor.
Tam bu noktada karşımıza anlatıcının tek arkadaşı olan Reva çıkıyor. Reva, her hafta farklı bir diyet programı ile kilo vermeye çalışan anoreksiya hastası bir kadın. Para kazanmak için çok çalışması gerekiyor. Kaliteli zaman geçiremiyor, dedikodu yapıyor ve aşk konusunda sorunlar yaşıyor. Gevezeliği, sızlanmaları ve boş şeylerle uğraşması ile ana karakterin epey canını sıkıyor. Reva hemen gitsin diye dualar ediyor, onu dinlemeye katlanamıyor. Onun arkadaşlığını da önemsemediğini söylüyor fakat yalnız kaldığında Reva’yı düşünmeden de duramıyor. Roman boyunca, bir şeylere ihtiyacı olduğunu itiraf edemeyen narsist bir karakter okuyoruz. Kurguda aksiyon içeren herhangi bir olay yok. Anlatıcı uyuyor, uyanıyor, düşünüyor. O sıkıcı günler yaşıyor, biz keyif alarak okuyoruz.
Teskin edilmeye de yön belirlemeye de ihtiyacım yoktu çünkü hiçbir yerdeydim, hiçbir şey yapmıyordum. Hiçbir şeydim. Yoktum.
Dinlenme ve Rahatlama Yılım, Otessa Moshfegh
Günümüz Sorunları Üzerine: Mental Sağlık ve Şehirli Olmak
Son yıllarda psikolojik sorunlar üzerine farkındalığın artmasıyla, bu konulara odaklanan romanlara ilgi de artmış durumda. Yıllardır aynı yapay çözümleri sunan kişisel gelişim kitapları geçmişte kaldı. Artık sorunlu karakterler ve onların buhranları var. Görünen o ki okurlar, mental problemleri olan karakterler ile bağ kurmayı seviyor. Özellikle “sad girl” kavramı popüler kültürde büyük yer kaplıyor. Bu kültür, bunalımda olan, yalnız, sevgisiz kadın karakterler üzerinden ilerliyor. İç parçalayan şarkılar, filmler, kitaplar, bu akıma öncülük ediyor. Hatta bu kültürün “sad girl autumn” olarak bilinen, kendisine adanmış bir mevsimi bile var. Dinlenme ve Rahatlama Yılım da bunun bir parçası diyebiliriz.
Editörün notu: Bknz: Taylor Swift – All Too Well (Sad Girl Autumn Version)
Moshfegh eserinde, ilaç bağımlısı, amaçsız, yalnız, sevgisiz bir karakter çiziyor. Yaşadıklarından ve duygularını bastırmaktan yorulmuş, narsisizm belirtileri de gösteren ana karakter, başlı başına psikoloji üzerine çok şey söylüyor. Ama roman, bunları sadece aktarmayı tercih ediyor; herhangi bir çözüm sunmuyor. Karakterin tek yapabildiği ise sayısız antidepresan tüketip uyumak oluyor. Bunların yanında, kitapta şehir hayatından da bahsediliyor. Saatlerce çalışmak, aceleyle bir yerlere yetişmek, kendine vakit ayırmamak da anlatılıyor. Şehir insanı olmanın yoruculuğu, okurun içine işliyor. Yazar, dışarı çıkarken iyi görünmek zorunda olmanın baskısı gibi dertleri ele alıyor fakat anlatıcının bunları önemsemediğini göstererek farklı bir bakış açısı çiziyor.
Bir sabah, tezgahın arkasındaki adam kahverengi uzun parmaklarıyla çenesini işaret ederek, “Şuranıza bir şey bulaşmış,” dedi. Elimi şöyle bir sallamakla yetindim. Yüzümün kurumuş diş macunuyla kaplı olduğunu sonradan anladım.
Dinlenme ve Rahatlama Yılım, Otessa Moshfegh
Bir Hiciv Romanı
Kitabın dili oldukça sade ve akıcı. Okuyucu, ilk sayfadan itibaren anlatıcıya alışıyor. Sevimli bir kadın olmasa da onu okumak, anlamak istiyor. Merak uyandırıcı bir şeyler olmasa da kafasının içinde neler olduğunu görmek için sayfaları çeviriyor. Ayrıca anlatıcı, oldukça umursamaz ve bıkkın bir insan olduğu için etrafında gerçekleşen hiçbir şeyi ciddiye almıyor. Bu yüzden gözlem yeteneği ile okurları kendisine hayran bırakıyor. Tüm bu özelliklerle birleşen roman, iyi bir kara komedi örneği oluşturuyor. Böylece okura sayfaları çevirirken düşünmek ve keyif almak kalıyor.
Adından sıklıkla söz ettiren, “sad girl”lerin başucu kitaplarından olan Dinlenme ve Rahatlama Yılım’ı incelemeyi bitirdik. Eser, beyaz perdeye uyarlanmaya hazırlanırken kitabı okumanın tam zamanı. Düşüncelerinizi bizimle paylaşmayı unutmayın. Şimdiden herkese iyi okumalar!
Ama fakat ancak ve ancak. Çünkü ve lakin. Ama ve ya da. Ancak ve ancak. Çünkü
Beğenebileceğiniz diğer yazılarımız:
Yazıyı burada paylaş:
