Gece Yarısı Kütüphanesi geçtiğimiz yıl Goodreads Ödülleri oylamasında “Yılın Romanı” seçildi. Tüm dünyada oldukça ses getiren bu roman, haziran ayının başında Domingo Yayınları tarafından Türk okurlarla buluşturuldu. Biz de, yazarın uzun zamandır heyecanla beklenen bu romanını çıkar çıkmaz okuyup sizin için incelemeye aldık. Gelin hep beraber Gece Yarısı Kütüphanesi’nde ne anlatılıyor, Matt Haig kimdir konuşalım.
Kimdir Bu Matt Haig?
1975 doğumlu İngiliz yazar Matt Haig, dünyada olduğu gibi ülkemizde de çok sevilen bir kalem. Daha çok Zamanı Durdurmanın Yolları ve Nevrotik Bir Gezegenden Notlar kitaplarıyla tanınıyor. Ancak dilimize çevrilen Ölü Babalar Kulübü isimli bir çocuk kitabı, İnsanlar ve Yaşama Tutunmak İçin Nedenler isimli iki de kurgudışı kitabı bulunuyor. Matt Haig kurguda olduğu kadar kurgudışı eserleriyle de sevilen bir yazar. Gençlik yıllarında yaşadığı ve hala süre gelen ruhsal sorunlarını dünya gündemiyle harmanlayan yazar kitaplarında sosyal medyaya, teknolojinin zararlarına, siyasete ve iklim değişikliğine dikkat çekiyor.
Gece Yarısı Kütüphanesi ise Haig’in Domingo Yayınları’ndan çıkan son kitabı. Kitapta Nora Seed’in yaşamına konuk oluyoruz. Nora, hayatı boyunca hep farklı yollar denemiş ve yaptığı birçok seçimden de pişman olmuş bir kadın. 30’larının sonlarında, ailesiyle arası bozuk, işinden memnun değil, ömrünü sevmediği bir kasabada geçirmiş bir kadın… Çocukluğundan itibaren panik atak ve depresyonla hayata tutunmaya çalışmış. Üst üste yaşadığı kötü olaylar sonucu intihar etmeye karar verir ve eder de. Hemen belirtelim: Kitabın hemen başında yaşandığı için bu bir spoiler değil.
Zamanın Daima 00.00.00 Olduğu Yer: Gece Yarısı Kütüphanesi
Nora gözlerini tekrar açtığında kendini bir kütüphanede buluyor; saatin sürekli 00.00.00 olduğu, Gece Yarısı Kütüphanesi. Üstelik bu kütüphanenin başında da okul yıllarında müdavimi olduğu kütüphanenin görevlisi Bayan Elm var. Nora, bu kütüphanedeki sayısız kitabın kendi seçimleri doğrultusunda yaşanacak “paralel hayatlar” olduğunu öğreniyor. Tabii bir de kocaman bir Pişmanlıklar Kitabı var. Bayan Elm Nora’ya ikinci bir şans verildiğini söylüyor. Bu şans sayesinde hangi seçiminin nasıl sonuçlanacağını görebileceği sayısız hayatı deneyebiliyor. Böylece pişmanlıklarıyla yüzleşmek ve ‘ya farklı davransaydım ne olurdu’ sorusuna cevap bulmak için yeni hayatların içinde buluyor kendini.
Yaşamla ölüm arasında bir kütüphane var,” dedi. “Bu kütüphanedeki raflar sonsuza kadar gider. Her kitap yaşamış olabileceğin başka bir hayatı yaşama şansını sunar sana. Farklı seçimler yapmış olsaydın şu an nasıl bir hayatın olacağını görürsün… Pişmanlıklarını telafi etme şansın olsaydı, bazı konularda farklı davranır mıydın?”
Gece Yarısı Kütüphanesi, Matt Haig
Haig, verdiği bir röportajda paralel dünyalara inandığını belirtiyor. Ve karşılaştırmalarla dolu günümüz dünyasında bu gibi düşüncelerin insanın zihninde istemsiz bir şekilde takıntı haline geldiğini söylüyor. Nora’nın hayatı ve kendi yaşamı arasında “paralellikler” bulunan yazarın geçmişinde intihara kalkışmış olması da bu kitabı daha gerçekçi kılıyor.
Değiştirmek İstediğiniz Seçimler
Matt Haig kitap boyunca size bazı sorular soruyor. Hayatınızda değiştirmek istediğiniz herhangi bir seçiminiz oldu mu? Ya o okula gitmeseydim, ya o enstrümanı öğrenseydim, ya o kursu bırakmasaydım, ya biraz bekleseydim?.. Ve bize hayatımızdaki görece küçük olan seçimlerin bile yaşamımızı ne kadar değiştirebileceğini gösteriyor. Yaşadığımız kötü olaylara o kadar takılıyoruz ki, hayatın getirdiği güzelliklere karşı körleşiyoruz. Gitgide daha karanlık bir tarafa eğiliyoruz ve Matt Haig bize bunu yapmamamız gerektiğini, nasıl daha farklı düşünebileceğimizi bir arkadaşla sohbet edercesine anlatıyor.
Haig, kitabın ruhsal yapısının kendi yaşadıklarıyla benzerlikler taşıdığını itiraf ediyor. Yirmili yaşlarının çok çok kötü geçtiğini ve hayatında çok fazla pişmanlık yaşadığını söylüyor. Belki de bu yüzdendir ki Nora sürekli pişmanlıklarının kurbanı oluyor.
Paralel Kitaplar: Nevrotik Bir Gezegenden Notlar ve Gece Yarısı Kütüphanesi
Yazar Nevrotik Bir Gezegenden Notlar kitabında ruh sağlığı sorunlarının teknolojiyle bağlantısına dikkat çekmişti. Sosyal medya kullanımının kendisini nasıl etkilediğini de açık yüreklilikle okurlarıyla paylaşmıştı. Sanayi Devrimi’nden bu yana gelişen teknolojinin internetin icadı ile tüm hayatımıza nüfuz etmesinin iletişim sorunlarına, yalnızlığa ve en önemlisi de depresyona ittiğini iddia etmişti. Kendi hayatından örneklerle de bu iddialarını desteklemişti. Bu noktada yine yazarın kitapları arasında paralellikler dikkat çekiyor. Nora’nın sosyal medya kullanımı, ne kadar ciddiye aldığı, bunun psikolojisini ne yönde etkilediği, hatta paralel hayatlarında bile sosyal medyayla sık sık haşır neşir olması sık sık Nevrotik Bir Gezegenden Notlar’ı anımsatıyor.
Gece Yarısı Kütüphanesi’ni okuduğumuzda Nora’nın hayatının aslında ne kadar tanıdık, ne kadar hassas ve gerçekçi olduğunu görüyoruz. Sonra Nevrotik Bir Gezegenden Notlar’da aslında bu olayların birkaçını, Haig’in kendi hayatından verdiği örneklerle, okumuş olduğumuzu fark ediyoruz. Nora aslında Matt, sen, ben, biz. Kitaptaki Nora’nın paralel hayatlarından en azından biri mutlaka tanıdık geliyor bize. Keşkeleri samimi. Pişmanlıkları gerçek.
Her yaşam milyonlarca seçim ihtiva eder. Kimi büyük, kimi küçük. Fakat bir kararın yerine başka bir karar geçtiğinde, bütün sonuçlar değişir. Dönüşü olmayan bir sapma gerçekleşir ve bu da başka sapmalara yol açar. Bu kitapların her biri şu an yaşıyor olabileceğin hayatlara açılan birer kapıdır.
Gece Yarısı Kütüphanesi, Matt Haig
Yas Psikolojisi, Depresyon ve Bireysel Kararlar
Matt Haig her kitabında olduğu gibi bu kitapta da insan psikolojisini çok iyi anlatıyor. Yazarın insanları çok iyi gözlemlediği bir gerçek ve bunu kitaplarında yetkin bir dille anlatıyor. Gece Yarısı Kütüphanesi yas psikolojisi, depresyon ve bireysel kararlar gibi konulara değinirken bunu çok yalın bir dille, her zamanki sakinliğiyle aktarıyor. Bu tarz kitapların insanı tetiklemesi ve zorlaması çok kolaydır ancak Haig ustalığını konuşturarak birçok felsefi konuyu okuru hiç yormadan anlatıyor. Yaptığınız ya da yapmaya hazırlandığınız yanlışları çaktırmadan yüzünüze vuruyor. Nora’nın yaptığı seçimlerin sonuçlarını merakla okurken aynı zaman onun yaşadığı sevinci ve üzüntüyü de hissettiğinizde, bir yazar sizi sizden daha iyi nasıl tanıyabilir diye düşünüyorsunuz. Bir yazar benim sıkıntılarımı ve benim rahatsız olduğum konuları benden daha iyi NASIL BİLEBİLİR? Muhtemelen yaşadığınız ortak bir şeyler olmalı, değil mi? Sanırım bu ORTAK ŞEY günümüz teknolojisi, sosyal medya, yozlaşan insanlık.
Nora Seed’in Walden Sevdası
Nora Seed felsefe mezunu ve bu boylamda kitapta birçok filozofa yer veriliyor. Bunların en başında ise Henry David Thoreau geliyor. Yazarın Walden kitabı oldukça ünlü (Zeplin Kitap, 2017). Gece Yarısı Kütüphanesi’nde de Thoreau ve Walden kitabından birçok alıntı var. Kitabı bitirdiğinizde hemen gidip Walden’ı okumak isteyeceksiniz, bizden söylemesi!
Sonuç olarak, biz Gece Yarısı Kütüphanesi’ni çok sevdik ve etkilendik. Hatta radikal kararlar almamıza bile sebep oldu diyebiliriz. Sizi hemen içine alacak, sayfaları merakla çevirmenize neden olacak bir kitap olabilir ama izleri aynı hızla geçecek gibi durmuyor. Matt Haig etkisi böyle oluyor sanırım. Yazarla tanışmak için herhangi bir kitabını okuyabilirsiniz ama Gece Yarısı Kütüphanesi sanırız ki en iyi tercih olacaktır. Kitapla kalın!
Bu yazı Aydan Yalçın ve Ecem Acay ortaklığında yazılmıştır.
Sabah kalktım. Bugün yine çok geç kaldım. Saçımı yaptım. Güneş parlak harika. Sabah kalktım. Bugün yine çok geç kaldım. Saçımı yaptım. Güneş parlak harika. Sabah kalktım. Bugün yine çok geç kaldım. Saçımı yaptım. Güneş parlak harika. Sabah kalktım. Bugün yine çok geç kaldım. Saçımı yaptım. Güneş parlak harika.
Beğenebileceğiniz diğer yazılarımız:
Yazıyı burada paylaş:
