Edebiyat tarihi boyunca sansür ve baskılar nedeniyle LGBTQIA+ içerikli eserler ve karakterler azınlıkta kalmıştır. Yayımlanmayı başarabilen kitaplar ise kısa sürede yasaklanarak okura ulaşması engellenmeye çalışılmıştır. Her ne kadar günümüz edebiyatında LGBTQIA+ temsillerini daha sık görmeye başlasak da önümüzde oldukça uzun bir yol var. Biz de Onur ayında sizler için geçmişten günümüze sansüre maruz kalan LGBTQIA+ temalı birkaç kitap bahsetmeye karar verdik. İyi okumalar dileriz.
LGBTQIA+
Dorian Gray’in Portresi – Oscar Wilde
Oscar Wilde’ın ünlü romanı Dorian Gray’in Portresi, ilk olarak 1890’da Lippincott’s Monthly Magazine dergisinde yayımlandı. Editör tarafından Wilde’ın orijinal metnine birçok sansür getirilmesine rağmen roman, ahlaksızlığı yücelttiği gerekçesiyle İngiliz basınında büyük tepki çekti. Tepkinin tek nedeni ise Wilde’ın eşcinsellikten açıkça bahsetmesiydi. Basil’in, Dorian Gray’e olan hisleri ve bunları açıkça itiraf etmesi tüm dünyayı sarstı. Oscar Wilde, erkeklerle ilişki yaşadığı gerekçesi ile İngiliz mahkemelerinde tam üç kez yargılandı. Dorian Gray’in Portesi de bu davalarda Wilde’ın eşcinselliğine dair kanıt olarak sunuldu. Davacılar, Wilde’ın kendi hislerini eserinde yansıttığını ve bu kabul edilemez ahlaksızlığın cezalandırılmasını talep etti. Son davanın ardından ünlü yazara 2 yıl hapis cezası verildi.
Dorian Gray’in Portresi’ni sansürsüz tam metnini Everest Yayınları baskısından okuyabilirsiniz. Bu özel baskı yalnızca sansürsüz olmasıyla kalmıyor, içeriğindeki açıklamalarıyla da oldukça zengin bir okuma deneyimi sunuyor.
Sappho
Sappho, Antik Yunan’ın erkek egemen dünyasına başkaldıran bir kadın şair. Kendisi aynı zamanda Antik Dönemlerin bilinen ilk kadın şairi. Sappho eserlerinde ataerkilliği sorguluyor ve aynı zamanda kadınlar arasındaki aşka değiniyor. Şiirlerinde dile getirdiği aşkı, mitoloji ve efsanelerle harmanlayarak anlatıyor. Sappho’nun şiirleri, eşcinselliği konu alması ve gelenekselliğe karşı gelmesi nedeniyle eleştirilmiş ve yasaklanmıştır. Kiliseler çağlar boyunca Sappho’nun şiirlerini yakarak reddetmiştir. Sappho’nun eserlerini inceleyen akademisyenler ve entelektüeller, eserlerindeki “rahatsız edici” detayları göz ardı etmeye ve Sappho’nun heteroseksüel olduğunu ileri sürmek için büyük çaba harcamıştır.
Günümüzde kullandığımız, kadınlar arasındaki çekimi temsil eden İngilizce “Sapphic” kelimesini kökeni, Sappho’dan gelir. Aynı şekilde, “lezbiyen” kelimesinin kökeni de Sappho’ya dayanır. O dönemde gelenek olduğu üzere, şairler doğdukları yere göre isimlendirilirler. Sappho’nun halk arasındaki adı ise Lesboslu (İngilizce Lesbian) Sappho’dur. Lezbiyen (İngilizce Lesbian) kelimesi de günümüze buradan gelir.
LGBTQIA+
Çimen Yaprakları – Walt Whitman
Walt Whitman, şiir koleksiyonu Çimen Yaprakları’nı yayımlatmak için birçok yöntem denese de gittiği her yerden reddedilmiştir. En sonunda eserini kendi parasıyla basarak yayımlamaya karar veren Whitman, Çimen Yaprakları ile büyük eleştiriye maruz kalmıştır. İçerisinde barındırdığı eşcinsellik teması nedeniyle Whitman’ın eseri, edebiyat dünyasınca kınanmıştır. Yayıncıların eseri basmayı reddetmesinin temel nedeni de içeriğindeki “hassas” konulardan kaynaklanıyordu. Çimen Yaprakları’nın yayımlanmasını ardından Whitman İçişleri Bakanlığı’ndaki görevinden apar topar alındı. Şiir camiası Whitman’ı sadece kötülemekle de kalmayarak çok daha ileri gitti. Öyle ki The Saturday Post, yayınladığı eleştiride şaire, kendisini bu utançtan kurtarması için intihar etmesini önerdi.
Whitman, yetkililiklerin yoğun taleplerine rağmen hiçbir zaman eserine sansür uygulamadı. Çimen Yaprakları’nı basan matbaa, sansür uygulanmadan eseri tekrar basmayı reddetti. Bunun üzerine yeni bir matbaa bulan Whitman, Çimen Yaprakları’na eklemeler yaparak yeniden bastı. Yasaklanmasına rağmen eser çok ilgi gördü ve her biri 1000’er adetlik beş baskı daha yaptı.
Renklerden Moru – Alice Walker
Alice Walker’ın 1983 Pulitzer ödüllü Renklerden Moru kitabı, 1982’de yayımlandığı günden beri birçok kez yasaklanarak raflardan kaldırıldı. Günümüzde hala birçok okulda yasaklı kitaplar arasında yer alıyor. Öyle ki Renklerden Moru, En Çok Yasaklanan Kitaplar Listesinde 17. sırada yer alıyor. Geçmişten günümüze yasaklanma nedenleri arasında ise birçok farklı madde sıralandı. Bir kadın tarafından yazılması, siyahi bir kadın tarafından yazılması, ırkçılığı konu alması… Fakat günümüzde yasaklı kitaplar listelerinde olmasını esas nedeni, eserdeki LGBTQIA+ içeriği.
Renklerden Moru’nun, içeriğindeki LGBTQIA+ teması nedeniyle zulüm gördüğü tek sanat camiası edebiyatla da sınırlı değil. Kitabın şimdiye dek yapılan tüm uyarlamalarında eşcinsellik içeriği sansüre uğrayarak yapımdan çıkarılmıştır. Her ne kadar müzikal ve filmdeki sanatçılar yapım sürecinde sansüre itiraz etse de sonuç değişmemiştir.
Giovanni’nin Odası – James Baldwin
James Baldwin’in 1956’da yayımlanan ve çok ses getiren Giovanni’nin Odası, baskıcı kesimin hedefi haline gelen bir başka eser. Baldwin’in basılan ikinci kitabı olan Giovanni’nin Odası, daha yayımlanmadan önce eleştiriye maruz kalmıştır. İçeriği ve değindiği hassas konular nedeniyle kitabın ilgi çekmeyeceğini düşünen Baldwin’in yayımcısı Knopf, kitabın basılmaktan ziyade yakılması gerektiğini savunmuştur. Knopf, Giovanni’nin Odası’nı yayımlayarak, oldukça başarılı satışlar yapan Go Tell it on the Mountain kitabını riske atmak istememiştir. Knopf’un düşüncesinin aksine, Baldwin’in okuru büyüleyen dili sayesinde, kitap baskı ve yasaktan korunmuştur. Fakat Giovanni’nin Odası, artan eleştiriler sonucu 1977’de yasaklanmış ve listelerden kaldırılmıştır.
Baldwin’in kendisi de, ten renginin yanı sıra, eşcinsel kimliği ile hayatı boyunca eleştirilmiş ve kınanmıştır. Maruz kaldığı ırkçılığa ek olarak, döneminin Afroamerikalıları tarafından başka erkeklere karşı hissettiği duygular yüzünden dışlanmış ve oldukça yalnız bir hayat geçirmiştir.
Kalp Çarpıntısı – Alice Oseman
Alice Oseman’ın grafik roman serisi Kalp Çarpıntısı, Nick ve Charlie’nin hikâyesini anlatan -ekibimizce çok sevilen- oldukça tatlı bir serinin ilk kitabı. Kalp Çarpıntısı hem dünyada hem ülkemizde beğeniyle takip ediliyor. Ama ülkemizde yalnızca güzel bir seri olmasıyla değil kitabın sansürlenmesiyle de gündeme oturdu. İçeriğindeki eşcinsellik teması nedeniyle, ilk olarak Kalp Çarpıntısı bazı sitelerindeki satışı durduruldu. Daha sonrasında ise Yabancı Yayınları’na müstehcenlik suçuyla suç duyurusunda bulunuldu. Kalp Çarpıntısı’nın yaş sınırı olmadan satıldığı tespit edilip ‘muzır’ kitap ilan edildi.
Kalp Çarpıntısı yalnızca iyi bir dostluğun aşka dönüştüğü sıcak bir hikâye sunmasıyla değil, LGBTQIA+ topluluğunun yaşadığı ayrımcılığı ve zorbalığı gözler önüne sermesiyle de beğeni toplayan bir seri. Buna rağmen günümüzde, muzır kitap adı altında, sadece kitapçılardan siyah torba ile poşetlenerek satın alınabiliyor.
Edebiyatta, içerdiği temalar yüzünden baskılanan ve yasaklanan kitaplar listemizin sonuna geldik. Biz her ne kadar listemizde altı kitaba yer versek de LGBTQIA+ içerikleri nedeniyle yasaklanan yüzbinlerce kitap bulunuyor. Ne yazık ki yasaklı kitaplar listeleri her geçen gün daha da uzuyor. Herkesin kendini özgürce ifade edebildiği, yargılanmadan eserlerini okurlarına ulaştırabildiği güzel gelecekler için hepimiz umut ediyoruz.
Sabah kalktım. Saçımı Yaptım. Güneş parlak harika. Dışarı çıktım. Sabah kalktım. Saçımı Yaptım. Güneş parlak harika. Dışarı çıktım. Sabah kalktım. Saçımı Yaptım. Güneş parlak harika. Dışarı çıktım. Sabah kalktım. Saçımı Yaptım. Güneş parlak harika. Dışarı çıktım. Sabah kalktım. Saçımı Yaptım. Güneş parlak harika. Dışarı çıktım. Sabah kalktım. Saçımı Yaptım. Güneş parlak harika. Dışarı çıktım.
Ama fakat ama. Ancak ve ancak. Çünkü ve. Ya da. Ancak ve ile de. Ama fakat ama. Ancak ve ancak. Çünkü ve. Ya da. Ancak ve ile de. Ama fakat ama. Ancak ve ancak. Çünkü ve. Ya da. Ancak ve ile de.
LGBTQIA+
Beğenebileceğiniz diğer yazılarımız:
Yazıyı burada paylaş:
