Kişisel gelişim son yıllarda kitap ve yayıncılık dünyasında oldukça geniş yer kaplayan bir tür olarak karşımıza çıkmaya başladı. Bu alanın tanımı ise oldukça ucu açık. Bu nedenle, kelimenin tam anlamıyla herkesin “kişisel gelişim uzmanı”, “yaşam koçu”, “spritüal hayat danışmanı” gibi sıfatlarla bu alanda kitaplar yazdığına şahit olduk.
Bu alana dair bir merakı olan ve pek çok kaynak taraması ve okuma yapmış biri olarak; kişisel gelişirken doğru, güvenilir ve geçerli bilgi sunan kitaplar ile baştan sona kadar aynı cümlenin farklı versiyonlarını içeren içi boş kitapları ayırt etmenize yardımcı olmayı kendime bir borç bilirim. Hazırsanız başlayalım.
Kişisel Gelişim Nedir Ne Değildir?
Öncelikle belirtmek gerekir ki, bu alan ismi gibi “kişisel”. Yani kişisel gelişim şunlar olabilir: Kendimizi geliştirmek, daha iyi versiyonumuza evrilmek, belki bizde hasar bırakan yaşanmışlıklarımızı iyileştirmek, temel olarak daha doyurucu ve mutlu bir hayat sürdürmek için kendi üzerimizde çalışmak… Kişisel gelişim aşamasında her birimizin kendine özel araçlara ihtiyacı olabilir. Birine iyi gelen, diğerine iyi gelmeyebilir. Bu da dikkat edilmesi gerek en önemli noktalardan biri.
Peki kişisel gelişim ne değildir? Bu alanda uzmanlaşmamış; birkaç sertifika, birkaç eğitim ile “hayat gurusu” oluvermiş kişilerin yazdığı kitaplar ve önerdikleri yöntemler değildir. Bu anlatıların en iyi ihtimalle geçici bir coşku sağlayacağını önceden belirtmek isterim. İşte bu yazıyı hazırlamama sebep olan şey, bu nokta hakkında bir farkındalık kazandırmak.
İyi Kaynak ile Yarasız Kaynağı Nasıl Ayırt Ederiz?
Evet, bu içeriği tatmin edici olmayan kitapları nasıl ayırt edebiliriz? İlk olarak bu kitapların tamamının ana teması şudur: “Sen aklına koyduğun her şeyi başarırsın. Çünkü senin inanılmaz bir gücün var ve sevgin de var!”. Yani kapağında kocaman vaatler bulunan, hayatınızı “mucizevi” bir şekilde değiştirmeyi vadeden bir kişisel gelişim kitabına denk geldiğimizde, hemen bir adım geri atıp gardımızı alıyoruz. Çünkü biliyoruz ki, yılların alışkanlıkları, travma izleri, kendimizde hoşumuza gitmeyen huylar mucizevi bir şekilde ortadan kaybolmaz.
Daha tatmin dolu bir hayat için geliştirmemiz gereken yetiler birkaç günde ortaya çıkmaz. İstediğimiz kadar aynada kendimize “Sen balsın, kaplansın, bebeksin.” diyebiliriz. Fakat bilinçli ve disiplinli bir çaba olmadığı ve bizi geriye çeken zihinsel kalıplar üzerinde çalışılmadığı takdirde tüm bu yüksek duygular geçici kalmaya mahkum. Kişisel gelişim çaba gerektirir. Acılı bir süreçtir, yürünmesi kolay olmayan bir yoldur. Yani size ilk görüşte gül bahçesi vadeden kitaplara eleştirel yaklaşmak gerekiyor.
İkinci olarak elbette bu kitabı kim yazmış diye bakıyoruz. Bu konudaki yetkinliği nereden geliyor? Zira bu alan artık o kadar dallanıp budaklandı ki herhangi bir temeliniz olmadan dahi birkaç ücretli eğitim ve sertifika ile kişisel gelişim uzmanı olduğunuzu iddia edebilirsiniz. Eh, kendisini “psikolog” olarak tanıtıp kitaplar yazan, televizyon programlarında, Tedx konuşmalarında boy gösteren bazı kişilerin bu alanda herhangi bir elle tutulur eğitimi olmadığına şahit olmuşluğumuz var. Gerçi bu noktada her eğitimli bireyin de doğru tavsiyeler vereceği yanılsaması yaratmamak gerekir. Size düşen şey de yazarın vaatlerini neye dayandırdığını iyi araştırmak.
Bu konuda ciddi akademik ve pratik geçmişi olan uzmanlarca yazılan kitapların kaynakçalarını, ek okuma önerilerini ve metin içinde referans gösterdikleri yazar ve kitapları not almak da faydalı olabilir. Bu iki aşamalı testi geçen kitaplara bir şans verebilirsiniz. Ya da benim uzun yıllar süren kişisel gelişemeyiş maceram sonucu, en azından faydalı/faydasız ayrımını yapabiliyor olduğum inancıyla sizin için hazırladığım listeye bir göz atabilirsiniz.
Başlangıç İçin “İyi” Kitap Önerileri
1. İyi Hissetmek – David Burns
Bu kitaba çoğunuzun aşina olduğunu olduğunu düşünüyorum. Çünkü bu kitap dünya çapında oldukça popüler. İyi Hissetmek, psikiyatrist ve öğretim görevlisi David Burns’ün, bilişsel davranışçı terapi tekniklerini temel alarak yazdığı bir kendine yardım kitabı. Kısaca, kitapta bu terapi tekniklerini uygulayarak kendi ruh halinizi düzenlemeyi öğreniyorsunuz diyebiliriz. İçinde size yol gösterecek testler ve gerçek danışanlardan örnekler de barındırıyor. İyi Hissetmek, esasında öncelikle kendi içinde mutluluğu bulma amacını taşıyor.
Psikoloji üzerinde olumsuz etkileri olan duyguların üstünden nasıl gelineceğine dair öneriler sunarak okura yardım ediyor. Kalıcı davranış değişiklikleri için gerçekten çaba harcamaya hazırsanız, kitabınızı buldunuz.
2. Hayatı Yeniden Keşfedin – Jeffrey E. Young & Janet Klosko
Bu kitap da tıpkı İyi Hissetmek gibi bilişsel davranışçı terapiyi temel alarak öneriler yapıyor. Fakat İyi Hissetmek’ten farklı olarak depresyon ya da ruh halinden çok davranış şemalarına odaklanıyor. Daha üretken, verimli ve mutlu bir hayat için işe yaramayan davranış kalıplarınızı nasıl değiştireceğini anlatıyor. Kitap, kendi davranış şemalarınızı tanımanız, hangilerinin sizi geride tuttuğunu keşfetmeniz ve bunları değiştirmeniz için bir dizi teknik gösteriyor. Kendi kendinizle yüzleşerek hayatınızın kontrolünü sağlamanıza yardımcı oluyor.
Disiplinli ve istikrarlı çaba olmadan herhangi bir kitabın işe yaramayacağını söylemiş miydik? Çünkü bu kitap tam olarak bunu talep ediyor. Kişisel gelişimin acılı olabileceğini söylemiştim.
3. Savaşçı – Doğan Cüceloğlu
Doğan Cüceloğlu, psikoloji alanında ülkemizin en değerli bilim insanlarından biri. Yazarın çok sevilen Savaşçı kitabı, kişisel gelişim alanında okuma yapmak için mükemmel bir seçim. Cüceloğlu, kitabın ilk kısmında oluşturduğu “savaşçı” kavramını kitap boyunca gitgide açarak, güçlü bir insan olmanın tanımını ve gerekliliklerini harika bir üslupla okura aktarıyor. Diyalog şeklinde ilerleyen kitap, iki ana karakter üzerinden ilerliyor. Kendini bulma arayışında oldukça ümitsiz bir noktada olan Arif Bey, kitap boyunca Doğan Bey ile konuşarak kendi yolunu bulmaya çabalıyor. Kitap “kendini arayış” ve “uyanış ve farkına varma” temaları üzerinden iki ana bölümde ilerliyor.
Kişinin kendisi ile barışma, kendini bulma ve gerçekleştirme yolculuğunda aşması gereken evreleri ele alarak, sonunda üzerinde düşünmek ve çalışmak için geride pek çok şey bırakıyor. Kesinlikle listenizde bulunması gereken bir eser.
4. Kendini İyileştirme İşi Nasıl Yapılır? – Dr. Nicole LePera
Kendini İyileştirme İşi Nasıl Yapılır? adından da açıkça anlaşıldığı gibi bir kendine yardım kitabı. Kitabın ana teması, bugün yaşadığımız sorunların; çocukluk travmalarımıza, büyürken görüp kanıksadığımız yaşam düzenlerine, karşılanmayan duygusal ihtiyaçlarımıza dayandığı teorisi. Kitap, en yaygın çocukluk travmalarını tanıtıyor. Ve bu sayede de kendi travmatik deneyimlerimize bir ışık tutuyor. Kitapta travmanın sadece yaşanan şok edici olaylar olarak ele alınmadığını da vurguluyor. Travmanın, uzun süre karşılanmayan duygusal ihtiyaçlar ya da yanlış öğrenilen aşırı duygularla başa çıkma yöntemleri sebebi ile de ortaya çıkabileceğini okuyoruz. Bunun yanı sıra, bilimsel kanıtlar sunarak, sinir ve sindirim sistemimizin ve fiziksel sağlığımızın da duygusal durumumuzu ne kadar etkilediğini gösteriyor.
Kitabın ilerleyen bölümlerinde ise, tüm bu bilgiler ışığında duygusal ve ruhsal anlamda daha konforlu bir hayat sürmenin önünü açacak alıştırmalar ve yöntemler sunuluyor. Oldukça not alarak, kitabın altını çizerek okunan, ciddiye alınması halinde vaat ettiği konularda işe yarayan bir kitap olduğunu itina ile belirtirim.
5. Kurtlarla Koşan Kadınlar – Clarissa P. Estes
Kurtlarla Koşan Kadınlar, müthiş bir emek ve bilgi birikimi içeriyor. Yazar, mekanlar ve kültürler boyu en eski mitlerin ve efsanelerin izini sürerek, bu efsane ve mitlerde karşımıza çıkan arketipleri, bu arketiplerin nasıl olup da hemen hemen her kadının hayatında farklı örüntüler halinde ortaya çıktığını anlatmaya çalışıyor. Yaratıcı özümüze, doğanın ve içgüdülerimizin kaynaklık ettiği yaratıcı güçten nasıl uzaklaştığımızı ve uzaklaştıkça mutsuzlaştığımızı bize anlatıyor. Ardından da onu nasıl geri alacağımızı, nerede bulacağımızı ve izini nasıl süreceğimizi göstermeye çalışıyor.
Genelde kadınlara atfedilen bir kitap olsa da ben böyle düşünmüyorum. Kurtlarla Koşan Kadınlar isteyen herkesin faydalanabileceği oldukça zengin bir eser. Kişisel gelişim konusu ilginizi çeksin çekmesin, aklınızın ve listenizin bir köşesinde mutlaka dursun, pişman olmayacaksınız.
Benim şahsi kişisel gelişme ve/veya gelişememe yolculuğumda şimdilik yoluma çıkanlar işte böyle. Yolun geri kalanını merak eder ya da daha fazla öneri isterseniz bizi haberdar edin. Belki bir başka yazıda konuya kaldığımız yerden devam ederiz. Ya da bambaşka bir yerden… Sonuçta kendi yolumuzun ilk rehberi yine biziz.
Beğenebileceğiniz diğer yazılarımız:
Beğenebileceğiniz diğer yazılarımız:
