Merhaba, edebiyat sözlüğü serimizin yeni yazısının konusu: mangalar! İlk olarak Japonya’da yayımlanmaya başlayan mangaların kendine has birçok özelliği var. Ben de size bu özellikleri anlatacağım. Ardından manganın tarihinden ve başka türlerde bulunmayan alt türlerinden bahsedeceğim. manga
Edebiyat Sözlüğü Kısım 5: Manga
Manga Nedir?
Manga, Japonya’da ortaya çıkmış ve sonrasında dünyaya yayılmış bir çizgi roman türü. Mangaların normal çizgi roman tarzından en büyük farkı ise metinlerin soldan sağa yerine sağdan sola okunması. Mangalar basım maliyeti nedeniyle genellikle siyah-beyaz basılıyor ve nadiren renkli sayfaları oluyor. Fakat tamamen renkli olan mangalar da var. Ayrıca mangalar çoğunlukla manga dergilerinde bölüm bölüm basılıyor. Her sayıda yeni bir bölüm çıkıyor ve hikâyeler bu şekilde ilerliyor. Belli bir bölüm sayısına ulaşınca, bölümler toplu hâlde basılabilir. Bu bölümlerin toplandığı ciltlere tankōbon, manga yazarlarına ise mangaka deniyor. Şimdi gelin biraz da manganın tarihine bakalım.
Manganın tarihi, on ikinci yüzyıla kadar uzuyor. İlk çizilen mangalar on ikinci yüzyılda ortaya çıkmış olsalar da, manga kelimesi yaklaşık 600 yıl sonra kullanılmaya başlandı. 18. yüzyılın sonlarında yaygınlaşan manga kelimesi, aslında iki kelimenin birleşiminden oluşuyor. Japonca’da “Man”, “acayip” veya “doğaçlama”, “Ga” ise “resimler” anlamına geliyor. Yani aslında manga, acayip resimler demek. İsmi verilmesine rağmen modern manga çok daha sonra oluştu.
20. yüzyılda yazarlar manga konusunda ikiye bölündü. Bir taraf geleneksel Japon tarzının korunması gerektiği ve o şekilde çizim yapmaları gerektiğini savundu. Diğer taraf ise o dönemki Amerika kültüründen, özellikle Disney’den etkilendi ve yeni fikirlerin peşinden gitti. Kaynağı tam olarak belli olmasa da, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra yaratıcılıkta bir patlama oldu. Savaş sonrası dönemde manga tarihini etkileyen iki önemli eser çıktı: Astro Boy ve Sazae-san.
başlık manga
Astro Boy’un yazarı Osamu Tezuka, manga çiziminde kendi sinematografik tekniğini kullandı. Örneğin, aynı sahneyi uzaktan ve sonra daha yakından çizerek bir yakınlaştırma efekti yarattı. Tekniğindeki mangayı dinamikleştiren ögeler başka yazarlar tarafından kullanılmaya başlandı. Aynı dönemde çıkan Machiko Hasegawa’nın yazdığı Sazae-san ise bir kızın gündelik yaşamını konu alıyor. Sazae-san’ın popülerleşmesi, hedef kitlesi genç kızlar olan shoujo türünün çıkışına neden oldu. 1950 ve 1969 arasında manga piyasasında iki temel tür olan shoujo ile shounen popülerdi. Shoujonun hedef kitlesi nasıl genç kızlarsa, shounenin genç erkeklerdi. Daha sonra başka dergilerin çıkışıyla tür sayısı arttı. Hedef kitleleri yetişkinler olan mangalar çıkmaya başladı. 1990’da sansür kanunun gevşemesiyle daha erotik içerikli mangalar ortaya çıktı. Böylece manga, popülerliğini koruyarak günümüzdeki hâline ulaştı.
Bu listeyi hazırlarken mangaları; “fantastik mangalar, romantik mangalar ve bilimkurgu mangaları” gibi aşina olduğumuz türlere değil de, mangaya özel türlere ve kavramlara göre kategorize etmeye karar verdik. Bu yüzden de mangaları “hitap ettikleri” okuyuculara göre ya da konu aldıkları karakterlere göre ayırmış olduk.
Ecchi
Ecchi türünü açıklamak için öncelikle fan service kavramını açıklamam gerek. Fan service, bir eserde özellikle okuyucuyu memnun etmek adına eklenen müstehcen ögelere denir. Ecchi türü ise aşırı derecede fan service içeren fakat açıkça cinsellik içermeyen manga türü olarak karşımıza çıkar. Sıklıkla ana karaktere birçok kızın aşık olduğu harem türü ile dekesişir. Türün en bilinen örneği High School DxD‘dir.
Josei
Josei, hedef kitlesi 18-40 arası kadınlar olan manga türdür. Türün isminin anlamı da yetişkin kadındır. Yetişkin kadınlara yönelik olduğu için genelde onların günlük yaşamında olan iş yeri, üniversite kampüsü gibi mekanlarda geçer. Josei türündeki romantizm ise shoujodaki gibi ilk aşk üzerine değildir. Karakterler, önceden sevgilileri olmuş, romantizm konusunda daha deneyimli kişilerdir. Wotakoi: Love is hard for an Otaku, Jellyfish Princess ve Paradise Kiss, josei türüne örnektir.
Isekai
Isekai, kelime anlamı olarak “başka dünya” demektir. Bu alt türün konusu da fantastik bir dünyaya giden karakterlerdir. Genelde ana karakter bir erkek olur ve kamyonun çarpmasıyla diğer dünyada yeniden doğar. Söz konusu kamyon her zaman olmasa da sık sık karşımıza çıkar. Ayrıca ana karakterden hoşlanan birçok kız olması da türün klişelerindendir. Isekai’ın alt türlerinden biri olan “reverse isekai” ise adı gibi isekai’ın tam tersidir. Normal bir insanın fantastik dünyaya gitmesi yerine, fantastik dünyadan birinin normal dünyaya gelmesini konu alır. Re:Zero Starting Life in an Another World, Mushoku Tensei: Jobless Reincarnation ve No Game No Life isekai türündeki mangalara örnektirler.
Iyashikei
Iyashi kelimesi Japonca’da iyileştirmek anlamına gelir. Iyashikei manga türü de iyileştirici olarak tanımlanır. Günlük hayatı ve hayatta küçük şeyleri konu alan bu tür mangalarda genelde kurgusal bir dünya yoktur. Sakin, nostaljik bir havaları vardır ve içinde iç ısıtıcı anları vardır. 3-Gatsu no Lion, Tanaka-kun is Always Listless ve Mushishi, iyashikei türündeki mangalara örneklerdir.
Kodomo
Manganın kodomo adlı türü, hedef kitlesi on yaşındaki ve daha küçük çocuklar olan türdür. Kodomo kelimesi, “çocuk” anlamına gelir. Bu türündeki eserler, genelde çocuklara tatlı karakterler ile ahlak dersleri vermeyi hedefler. Kodomo türünde çok fazla eser yoktur ve bu türde üretilen eserler diğer türlere göre sayıca azdır. Bu türün en bilinen örneklerinden ikisi Doraemon ve Pokemon’dur.
Seinen
Seinen, hedef kitlesi 18 ile 40 yaş arasındaki erkekler olan türdür. Türün isminin kelime anlamı “gençlik”tir. Bu alt türde sıklıkla aksiyon, trajedi, korku gibi temalar kullanılır. Seinen, erkek çocuklarına yönelik olan shounen türüyle bazen benzer konuları kullansa da ona göre daha ciddidir. Seinen mangalarındaki aşk da shounen türüne göre daha gerçekçidir. Bu türün en ünlü örneklerinden bazıları, Akira, Berserk, Oyasumi Punpun ve One Punch Man‘dir.
Shoujo
Hedef kitlesi, yaşları 10-15 arasında genç kızlar olan manga türü shoujo’dur. Ayrıca shoujo kelimesinin anlamı “genç kız”dır. Shoujo türündeki mangalar, genelde aşk veya günlük hayatı konu alır. Bu türdeki mangalarda ana karakterlerin büyüme maceraları, ilk aşkları ve yaşadıkları sıkıntıları okuruz. Orange, Ao Haru Ride ve Fruits Basket türün bazı örnekleridir.
Shoujo-ai
“Shoujo” kelimesi genç kız, “ai” kelimesi ise aşk anlamına gelir. İki kelimenin birleşiminden oluşan shoujo-ai, iki kız arasındaki aşkı konu alan türdür. Listemizde olan yurinin alt türü olarak da geçer. Yuri genel olarak iki kız arasındaki aşkı ele alırken, shoujo-ai’de müstehcen kısımlar yoktur. Shoujo-ai türünün bir diğer kullanılan ismi “girls love” ya da kısaca GL’dir. Bloom into You ve Adachi to Shimamura türün en bilinen örneklerinden birkaçıdır.
Shounen
Manga dünyasının en çok bilinen ve en ünlü serilerin içinde bulunduğu bir türe geldik. Kelime olarak “genç erkek” anlamına gelen shounen, hedef kitlesi yaklaşık 10-15 yaş arasındaki erkek çocuklar manga türüdür. Aksiyon, spor, macera ve fantastik bu türde en çok yazılan temalardır. Naruto, Haikyuu, Boku No Hero Academia ve Jujutsu Kaisen en çok bilinen örneklerinden birkaçıdır.
Shounen-ai
Genç erkek anlamındaki “shounen” ile aşk anlamına gelen “ai” kelimelerinden oluşan bu tür, iki erkek arasındaki aşkı konu alır. Türün ismi “boys love” ya da kısaca BL olarak da geçiyor. Yaoi’nin sadece erkekler arasındaki aşkı anlatan ve müstehcen ögeler barındırmayan alt türüdür. Shounen-ai’ye ait bazı mangalar Doukyusei ve Sasaki to Miyano‘dur.
Mahou Shoujo
Mahou shoujo, aslında shoujo’nun alt türüdür. Shoujo türünün diğer eserlerinden farklı olarak, sihirli güçleri olan kızları konu alır. Mahou Shoujo’nun kelime anlamı da “sihirli kız”dır. Bu türde sihirli güçleri olan ortaokullu kızların kötülere karşı mücadelesini görüyoruz. Kızların zorlukları yenmek adına beraber çalışmaları da türde karşılaştığımız bir ögedir. Ayrıca kızlara sihirli güçler veren ve yanlarında dolaşan küçük hayvan dostlarla sıklıkla karşılaşırız. Sailor Moon ya da Türkçe ismiyle Ay Savaşçısı, türün en bilinen örneğidir. Onun dışında Cardcaptor Sakura, Büyücü Kız Madoka Magica da önemli eserlerdendir.
Magical Girlfriend
Bu alt tür, insan olmayan bir kız arkadaşı olan erkek ana karakteri konu alır. Bu kız arkadaş zombi, uzaylı, robot veya başka bir tür canlı olabilir. Genelde kız arkadaş karakteri, ideal Japon kadını kavramından özellikler barındırır. Magical Girlfriend kendi başına bir tür sayılsa da başka tür mangaların arka planında da magical girlfriend tipi karakterler bulunabilir. Magical Girlfriend türüne Hatsukoi Zombie ile Itoshi no Kana örnek verilebilir.
Mecha
Mecha, robotlar ile makinelerdeki ilerlemelerle ilgili olan bir alt türdür. Türe androidler, cyborglar ve uzay istasyonları da girer fakat robotlar türün asıl ilgilendiği kısımdır. Özellikle insanların yönettiği dev robotlar, mecha türünün olmazsa olmazlarıdır. Ayrıca mecha, çoğunlukla seinen ile bir arada bulunur. Mecha türü mangaya Neon Genesis Evangelion, Pluto ve All You Need is Kill örnektir.
Yaoi
İki erkek arasındaki aşkı konu alan türün genel ismi yaoidir. Listemizde olan shounen-ai türü de yaoiye girer. Fakat shounen-ai’de müstehcen ögeler bulunmazken, erkekler arasındaki aşkı anlatan her türlü manga yaoi türüne girer. I Hear the Sunspot ve Given yaoi türüne örneklerdir.
Yuri
Yuri, iki kadın arasındaki aşkı konu alan türdür. Bu türün shoujo-ai isimli alt türü, müstehcen ögeler olmayan ve yine iki kız arasındaki aşkı anlatan türdür. Yuri ise daha kapsamlıdır: lezbiyen ilişkilerin ön planda olduğu her türlü manga yuriye girer. My Lesbian Experince with Loneliness ve Whisper Me a Love Song yuri türündeki mangalardandır.
Yazının sonuna geldik. Edebiyat Sözlüğü kategorimizin bir sonraki yazısında hangi türe yer vermemizi istersiniz? Düşüncelerinizi bizimle paylaşmayı unutmayın!
Beğenebileceğiniz diğer yazılarımız:
Yazıyı burada paylaş:
