Çocuk Edebiyatının Vazgeçilmezi: Roald Dahl

Yazıya başlarken hepinizin 23 Nisan’ını kutluyorum! Çocuk Bayramı için size çocuk edebiyatının en önemli yazarlarından birinin dosyasını hazırlamak istedik. Bugün çocuk edebiyatı dendi mi ilk akla gelen yazarlardan Roald Dahl ile ilgileneceğiz. Yazıldığı zamandan itibaren sevilerek okunan Roald Dahl’ın kitapları, günümüzde de hâlâ çok beğeniliyor. İyi okumalar!

Roald Dahl’ın Hayatı

Roald Dahl, 13 Eylül 1916’da Galler’de dünyaya geldi. İlkokul yaşına geldiğinde, ailesi iyi bir eğitim görmesini istedikleri için onu bir yatılı okula gönderdi. 13 yaşında İngiltere’nin köklü okullarından biri olan Repton School’da yatılı olarak eğitim görmeye başladı. Repton’da okuduğu yıllarda, yakındaki bir çikolata fabrikası öğrencilerin denemesi için onlara çikolatalar gönderiyordu. Yıllar sonra Dahl’a Charlie’nin Çikolata Fabrikası için ilham veren bu oldu.

Mezun olduktan sonra Shell’de çalışmaya başladı. Tayini Tanzanya’ya çıktı ve bir süre Dar es Salaam’da görev yaptı. Birkaç yıl sonra II. Dünya Savaşı başladı. 1939’da hava kuvvetlerine dahil oldu ve uçuş eğitimi aldıktan sonra savaş uçağı kullanmaya başladı. 1940’da ciddi bir kaza yaşadı fakat iyileştikten sonra görevine devam etti. Aşağı yukarı bir yıl sonra sağlık sorunları sebebiyle evine geri döndü.

Seferberlik ile ilgili çalışmalar esnasında İngiliz yazar C.S. Forester ile tanıştı. Onun etkisi ile ilk hikâyesini yazdı. Kanadalı gizli ajan William Stephenson ile tanıştıktan sonra ise ajanlık işlerine girdi ve istihbarat subayı olarak görev yaptı. Stephenson ile uzun yıllar arkadaş kaldılar. Savaş bittikten sonra yazarlık kariyerini ilerletti. 1953’te aktör Patricia Neal ile evlendi ve bu evlilikten beş çocukları oldu. Evlilikleri otuz yıl sürdü, 1983’te boşandılar. Aynı yıl Dahl, Felicity Crossland ile evlendi. Neal ile olan önceki evliliği esnasında da Crossland’la ilişkileri vardı. Birliktelikleri yedi yıl sürdü. Dahl, 1990’da kanser yüzünden vefat etti.

Yazarlık Kariyeri

Dahl’ın yazarlık hayatı, otuzlu yaşlarında başladı. Orduda çalışırken yazar C. S. Forester’la karşılaştı. Forester, ona savaş sırasında yaşadığı bazı olayları yazıya dökmesini önerdi. Dahl, konuştukları gibi yaşadıklarını yazdı, ardından Forester öyküsünü okudu ve hiç değiştirmeden yayınlamaya karar verdi. Böylece ilk öyküsü 1942’de bir gazetede basıldı.

Ardından yazı yazmaya devam etti ve bir yıl sonra ilk çocuk öyküsünü yazdı. The Gremlins, 1943’te çıktıktan sonra Disney onun film haklarını aldı fakat film asla çıkmadı. İlk çocuk kitabı beklediği gibi karşılanmadı. Olumlu geri dönüşler alamayınca yetişkin romanları yazmaya karar verdi. On beş yıl boyunca sadece yetişkinlere yönelik eserler verdi. Böylece Dahl, yetişkinlere yönelik öyküler yazarak ün kazandı. Korku hikâyelerinden beşi “Alfred Hitchcock Presents” programında çıktı ve bölümlerden ikisini Hitchcock’un bizzat kendisi yönetti. Aynı zamanda öykülerinin üçü, Mystery Writers of America‘nın verdiği “Edgar Ödülleri”ni kazandı.

Çocukları olunca, onlara uyku öncesi masalları uydurmaya başladı. Böylece çocuk edebiyatı tekrar ilgisini çekti. 1961’de Dev Şeftali‘yi yazdı. Üç yıl sonra Charlie’nin Çikolata Fabrikası çıktı ve basıldığı zamandan günümüze popülerliğini korudu. Bu sırada yetişkinlere yönelik eserler de yazmaya devam etti. Hayatının sonuna kadar yazmayı bırakmadı. Roald Dahl’ın ölümünden önce basılan son eseri Esio Trot, 1990’da çıktı. Esio Trot, Dahl’ın diğer kitaplarından konu ve tarz olarak farklıydı: Yaşlı bir adamın uzaktan sevdiği kadınla bir bağ kurma çabasını anlatıyordu. Yazarın ölümünden sonra iki çocuk kitabı daha basıldı. Günümüzde hâlâ kitapları her yaş grubu tarafından severek okunuyor.

Yazım Stili

Dahl kitaplarında en göze çarpan özelliklerden biri, mizahı. Kelime oyunlarıyla zenginleştirdiği eğlenceli bir dili var. Karakterlere verdiği isimleri, karakterlerin kişiliğine uygun seçiyor. Örneğin Charlie’nin Çikolata Fabrikası’nda çok fazla televizyon izleyen çocuğun ismi Mike Teavee. Genellikle çocuk edebiyatında pek karşılaşılmayan kara mizah da Dahl’ın eserlerinde bulunuyor. Ayrıca çocuk kitaplarında, çoğunlukla yetişkin bir kötü karakter bulunuyordu. Çocuk ana karakterler sık sık bu korkunç yetişkinler ile yüzleşmek zorunda kalıyor. Bu senaryo ile Matilda ve Cadılar’da da karşılaşıyoruz. Dahl yazdığı kötücül yetişkinlerinde, çocukluğunda yatılı okuldayken yaşadıklarından ilham alıyor. Çocukluğundan gelen başka bir detay ise çikolata! Kısaca hem iyi hem kötü anıları kitaplarını büyük derecede etkilemiş.

Dahl, eserlerinde ilginç betimlemeler de kullanıyor. Hatta kendi uydurduğu sıfatlar ve kelime grupları bile var. Uydurduğu sözcükler, genelde bilinen bir sözcük ya da sesin üzerinde oynanmış versiyonu oluyor. Böylece insanlar kitabı okuduklarında kelimeyi biliyormuş gibi hissedip anlamını tahmin edebiliyorlar. Betimlemelerinde sık sık gördüğümüz bir diğer özellik ise abartı. Yazar, karakterlerin özelliklerini olabildiğince abartarak aktarıyor. Hemen hemen tüm çocuk kitaplarında bu tarz betimlemeler ve benzetmelere denk gelebilirsiniz.

Her yazar gibi Roald Dahl da diğer yazarlardan oldukça etkileniyor. Beatrix Potter, çocukluğunda hayranı olduğu bir yazar. Charles Dickens, Rudyard Kipling, William Makepeace Thackeray ve Frederick Marryat da çok sevdiği yazarlardan bazıları.

Roald Dahl Eserleri

Roald Dahl, yazarlık kariyeri boyunca 19 roman, 5 şiir kitabı, 60’dan fazla öykü, birçok senaryo ve 9 kurgu dışı eser yazdı. Bütün eserlerinin arasından şüphesiz ki en popüler olanı, filmi de çekilen Charlie’nin Çikolata Fabrikası. Kitap, Willy Wonka’nın ünlü çikolatalarından beş tanesine altın bilet koyması ile başlıyor. Altın biletleri bulan çocuklar, çikolata fabrikası gezisine katılma hakkı kazanıyor ve içlerinden birinin sürpriz bir ödül alacağı söyleniyor. Ana karakter Charlie Bucket ise oldukça fakir bir çocuk. Bir gün tesadüfen yerden bulduğu parayla Wonka çikolatası alıyor. Böylece son altın bileti buluyor ve dedesiyle fabrikaya gitmeye hak kazanıyor. Dahl, eğlenceli bir dille Charlie’nin sıra dışı fabrikada yaşadıklarını anlatıyor.

Matilda ve Yaman Tilki de Dahl’ın en sevilen çocuk kitaplarından bazıları. Dahl, çocuk edebiyatındaki yeri ile ünlü olsa da sadece çocuk romanları yazmadığını da unutmamak gerek. Korku türünde hikâyeleri ve film senaryoları da bulunuyor. Size yazarın romanlarından kısa bir liste hazırladık. Fakat birçok eseri olduğu için hepsini listeleyemedik.

Yazının sonuna geldik. Sizin yolunuz Roald Dahl ile hiç kesişti mi? Düşücelerinizi bizimle paylaşmayı unutmayın. Tekrardan 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramımız kutlu olsun! Başka yazılarda görüşmek üzere!

Yazıyı burada paylaş:

Yazıyı burada paylaş: