okurlar tarafından sıklıkla kullanılan terimler ve kısaltmalar
Edebiyat Sözlüğü Kısım 1: Kısaltmalar ve Terimler
Bir kitapsever olarak, gerek okuduğumuz yorumlarda gerekse yaptığımız sohbetlerde birçok terim ve kısaltmaya denk gelmişizdir. Göz ucuyla telefondan yapılan araştırmalarınızın sonuç vermediği anları da çokça yaşadık. Yani hepimiz bu süreçlerden geçtik ve hiçbirimiz yalnız değiliz. İşte bu yazı dizimizde bu yaraya parmak basacağız!
Edebiyat Sözlüğü adını verdiğimiz yazı dizimizin bu ilk kısmında, yayın dünyasında sıkça karşılaştığımız kısaltma ve terimleri açıklayıp Türkçelerini bulmaya çalışacağız. Yazı dizimizin devam yazılarındaysa romantik, fantastik ve bilimkurgu kategorilerinin sürekli karıştırılan, bazen hiç yokmuş gibi davranılan alt türleri üzerinde duracağız.
Yazıya sıklıkla kullanılan tür kısaltmaları ile başlayalım dedik. Bu türlerin birçoğu ülkemizde pek kullanılmadığı için bazılarını biz çevirdik, bazılarında da Türkçeleştirmeye gittik.
başlık
SF Science Fiction yani bilimkurgu türü. SF’nin yanı sıra, sci-fic de çok sık kullanılan bir kısaltmadır.
UF Urban Fantasy fantastiğin alt türlerinden biridir. Bu türdeki eserlerde doğaüstü olayların merkezinde bir şehir vardır.
PNR Paranormal Romance türünün kısaltmasıdır.
MG Middle Grade, tam Türkçe karşılığı olmayan türlerden biridir. Çocuk edebiyatında sekiz ila on iki yaş arasına hitap eden kitap türüdür.
YA Young Adult, genç yetişkin olarak geçen on üç – on sekiz yaş arasındaki kahramanları konu alan kitapları kapsar.
NA New Adult, yani yeni yetişkin olarak Türkçeleştirebileceğimiz bu tür; genç yetişkin ile yetişkin türü arasında kalan, on sekiz – yirmi beş yaş aralığındaki kahramanları anlatan kitaplardır. Genç Yetişkin türünden farklı olarak bu türdeki kitaplar karakterlerin yaptıkları yanlışları, çektikleri acıları filtrelemeden gösterir.
Okurlar Tarafından sıklıkla Kullanılan Terimler ve Kısaltmalar
Cont. Contemporary’nin kısaltmasıdır. Türkçesi modern veya çağdaştır.
RS Romantic Suspense. İçinde gizem ya da gerilim gibi unsurları barındıran romantik gerilim kitapları için kullanılır.
AR Adult Romance anlamına gelen bu kısaltma adından da anlaşılacağı gibi içinde yetişkin sahneler barındıran yetişkin romantizm türünün kısaltmasıdır.
RomCom Bu kısaltma Romantic Comedy yani romantik komedi anlamına gelir.
Rom / RO Romance türünün yani romantizmin kısaltmasıdır.
Juve Juvenile Fiction’ın karşılığını gençlik romanları olarak verebiliriz. Genç yetişkin türüne benzer bir türdür ancak içinde özellikle fantastik unsurlar barındırır.
HOR Horror yani korku türünün kısaltmasıdır.
HF Historical Fiction yani tarihi kurgu türünün kısaltması için kullanılır.
TH Thriller yani gerilim türünün kısaltmasıdır.
Tür kısaltmalarını hallettiğimize göre sırada okurların sıklıkla kullandığı kelimelerin kısaltmaları var. Kelimeleri çevirmek yerine o kavram dilimizde nasıl kullanılıyorsa onu yazdık. Bu sebeple orijinali ile Türkçe karşılığı birebir örtüşmeyebilir.
GR Goodreads, birçoğumuzun bildiği ve keyifle kullandığı bir sosyal medya platformu aslında. Kitaplar bünyesinde toplanmış, dünyanın her yerinden insanları, çeşit çeşit kitap yorumlarını bulabildiğiniz bu sitenin kısaltması önünüze çıkmış olabileceği için burada kendine yer buldu.
Bilmeyenler için de hemencecik ekleyeyim; Goodreads’te kitap okunmuyor, bu platformda okuduklarımız üzerine paylaşımlar yapıp, okunan kitaplar ve okunacaklar listerimizi bir sürü raf kullanarak arzu ettiğimiz gibi saklayabiliyoruz.
TBR To be read ifadesinin kısaltması olan TBR, okunacak kitaplar anlamına gelir.
DNF Did not finish ifadesinin kısaltması olan DNF, yarım bırakılan kitaplar için kullanılır.
TBB To be bought ifadesinin kısaltması olan TBB, satın alınacak kitaplar anlamına gelir. Hani o hiç sonu gelmeyen listelerimiz var ya, işte bu o!
RTC Review to come ifadesinin aslında hepimizin kullandığı bir karşılığı var ki o da yorum/inceleme gelecek. Ancak denk geldiğimizde bu ne diye düşünmeyelim istedik ve buraya ekledik.
Başlık
ARC Advanced reader copy ifadesinin kısaltması olan ARC, dilimizde ön okuma kopyası olarak karşılık bulur. Kitabın satışa çıkmadan önce belirli kişilere ve gruplara dağıtılan kopyasına denir.
Özellikle yabancı yorumlarda görmeye alıştığımız “ARC kindly provided by author in exchange for an honest review,” giriş cümlesi, kitabın yazar (veya yayıncı) tarafından temin edilmesine rağmen dürüstçe yorumlanmak için okunduğu durumlarda kullanılır.
MC Main character. Ana karakter anlamına gelen bu terim sıklıkla kullanılıyor olsa da kısaltmasını bilmeyenler için eklemek istedik.
OTP One true pairing, bir hayranın bir kitapta/dizide/filmde desteklediği ideal çift veya olmasını istediği birliktelik anlamına geliyor.
NOTP Not one true pairing, tam olarak OTP’nin zıttıdır. Yani bir hayranın bir kitapta/dizide/filmde desteklemediği çift veya olmasını istemediği birliktelik anlamına gelir.
POV Point of view’un karşılığı aslında çok bilinen bir terim olan bakış açısıdır ancak kısaltmasına aşina olmayanlar için burada yer vermek istedik. Yorumlarda kitabın hangi bakış açısıyla yazıldığını, kaç farklı anlatıcının olduğunu açıklarken bu kısaltma kullanılır.
Okurlar Tarafından Çokça Kullanılan Terimler ve Kısaltmalar
Sıra geldi okuyucuların sıklıkla kullandığı terimlere. Bu terimlerden en aşina olduklarımızın sosyal medya platformlarının başına “book” getirilmesiyle oluşturulanlar olduğunu düşünüyoruz. Kapsayıcı olması adına biz bu terimleri de yazımıza ekledik.
başlık
Booktube YouTube üzerinden kitaplar hakkında videolar çekip yayınlayan kanallara denir.
Bookstagram Birçoğumuzun parçası olduğu, Instagram üzerinden kitaplar hakkında gönderiler yayınlayan blog hesaplarına denir.
Book Twitter Twitter’da kitaplardan ve kitaplar hakkındaki şeylerden bahseden sayfalardır.
Booklr Tumblr üzerinden kitaplar hakkında yayın yapan sayfaların oluşturduğu topluluktur.
BookTok Son dönemde çıkan ve hızla büyüyen TikTok’ta da kitapseverler kendine yer bulmuş görünüyor. Burada kitaplar üzerine yayın yapan sayfalara ise BookTok adı veriliyor.
Book Hangover Hepimizin güzel bir kitap okuduktan sonra etkisinden çıkamadığı, aklının sürekli okuduğu sahnelerle dolu olduğu bir süreç vardır ya, işte bu book hangover, Türkçe adıyla kitap mahmurluğu!
Buddy Read Okumayı seven, ortak okuma zevkleri olanların en sevdiği okuma arkadaşlığı, iki veya daha fazla kişiyle aynı zamanda aynı kitabı okuyup üstüne konuşmak için kullanılıyor.
Binge–Read Binge-watch kelimesinden esinlenerek ortaya çıkmış binge-read, bir serinin ya da bir yazarın tüm (ya da birçok) kitaplarını art arda okumak anlamına geliyor.
başlık
Readathon “Reading” ve “marathon” kelimelerinin birleşimiyle oluşturulmuş readathon kelimesi okuma maratonu demek.
Plot twist Tam karşılığı ters köşe olan plot twist, (filmde veya kitapta) hikâyedeki beklenmedik gelişmeye denir.
Retelling Türkçesi yeniden anlatım olan retelling, klasikleşmiş bir hikâyenin yeniden anlatılması, kurgulanmasıdır. Daha detaylı açıklama için, proje yöneticimiz Nisa Sümertekin’in hazırladığı Bilindik Masalları Yeniden Keşfetmeye Var Mısınız?: Retelling (Yeniden Anlatım) Kitap Önerileri isimli yazıya göz atabilirsiniz!
Auto-buy Author Konusuna bile bakmadan kitabını aldığımız yazarlar için kullanılıyor ama bence bunun daha güzel Türkçe bir karşılığı var: Alışveriş listesi yazsa okurum!
Bookception Tam bir çevirisi olmayan ifadelerden biri daha; bir kitabın içinde bahsi geçen başka bir kitap demek.
Wallbanger Okuduğunuz kitap sizi hüsrana uğrattığında veya çok sinirlendiğinizde kitabı duvara fırlatmak istediğiniz anlar için kullanılıyor.
Standalone Devam kitabı olmayan, tek kitaplık kurgulara denir.
Duology İkileme, yani iki kitaptan oluşan serilerdir.
Trilogy Üçleme yani üç kitaptan oluşan serilerdir.
Sequel Bait Kitabın tekleme olmadığı, ucu açık bırakıldığı için devam kitabının gelebileceğini ifade eder.
Canon Eser sahibine göre doğru olan bir fikir veya olay.
Fanon Fan canonun kısaltması olan bu kelime, kurgusal bir evrende/hikâyede aslında olmayan ancak hayranları tarafından var olduğu düşünülerek eklenen olaylar veya bölümlerdir.
Listede gördüğünüz maddeleri fictionallysam.com sitesinden ekleme-çıkarmak yaparak derlenmiştir; burada bulamadığınız, bizim gözümüzden kaçan terim veya kısaltma önerileriniz varsa lütfen bize katkı sağlamayı unutmayın. 😊 Yazı serimizin devamında çok sevdiğimiz türlerin sürekli karıştırılan, hatta bilinmeyen alt türlerine ışık tutacağız. Görüşmek üzere!
Bu yazı Kübra Y. Aslanhan tarafından yazılmıştır.
Beğenebileceğiniz diğer yazılarımız:
Yazıyı burada paylaş:
