Ursula K. Le Guin, hem bilimkurguya hem fantastik edebiyata büyük katkıları olan çok değerli bir yazar. En büyük katkılarından biri ise kuşkusuz, Yerdeniz. Bu seri, ilk kitabı çıktığı zamandan beri fantastik edebiyatının önemli eserleri arasında yerini aldı. Günümüzde kitapları hâlâ severek okunuyor. Biz de bugün sizlere seriyi okumak için beş farklı neden derledik. İyi okumalar!
1. Ele Aldığı Zamansız Konular
Yerdeniz, bizleri altı kitaptan oluşan fantastik bir dünyaya götürüyor. Seride beş roman (Yerdeniz Büyücüsü, Atuan Mezarları, En Uzak Sahil, Tehanu, Öteki Rüzgar) ve bir hikâye kitabı (Yerdeniz Öyküleri) bulunuyor. Kitaplar, Çevik Atmaca Ged’in çevresinde gelişen olaylarla şekilleniyor. Onun hayatından kesitler okuyor ve nasıl Yerdeniz’deki en iyi büyücülerden biri olduğunu keşfediyoruz. Serinin çıkışı üzerinden yıllar geçse de Le Guin’in anlattığı öyküler hâlâ insanları etkiliyor. Bunun nedeni, ele aldığı konuların zamansız olması. Büyümek, ölüm, kimlik, cinsiyet, kendini kabullenme gibi… Le Guin’in işlediği temalar, insanlığın yıllardır üzerinde düşündüğü konular. Bu yüzden Yerdeniz serisinin ilk kitabının çıkışı üzerinden 55 yıl geçse de güncelliğini koruyor.
Le Guin, kitaplarında birçok tema üzerinde duruyor. Eğer serilere felsefî bir açıdan bakmak isterseniz, derinlemesine inceleyebilirsiniz. Le Guin özellikle Taoism’den etkilenmiş bir yazar ve bunun izleri kitaplarına da yansıyor. Taoism’de önemli bir yere sahip olan denge kavramı, Yerdeniz’de de sık sık karşımıza çıkıyor. Fakat sadece fantastik bir roman istiyorsanız, o kısımlar kitabın akışının içinde olduğundan fark etmeden okuyabilirsiniz. Çünkü yazar bu tarz konuları sıkmadan, sade bir dille anlatıyor. Yerdeniz serisi her ikisi için de gayet uygun bir şekilde yazılmış.
2. İsimlerin Gücü Olan Bir Dünya
Yerdeniz serisinin en özgün yanı, isimlerin gücü olması. Tabii isimlerin güç taşıdığı tek eser Yerdeniz serisi değil, fakat bu konuyu ilk kez ana akıma getiren o. Peki bu dünyada isimler nasıl işliyor? Yerdeniz’de hem insanların günlük kullandığı diller hem de ejderhaların ve sihirbazların kullandığı “Kadim Lisan” var. Aynı zamanda insanların iki farklı ismi oluyor. İlk isimlerini günlük yaşamlarında kullanıyorlar. Daha sonra 13-14 yaşlarındayken onlara bir sihirbaz ya da cadı tarafından Kadim Lisan’dan ikinci bir isim veriliyor. Örneğin, Yerdeniz Büyücüsü’nün ana karakterinin asıl ismi Çevik Atmaca, Kadim Lisan’daki ismi ise Ged. İnsanlar ikinci isimlerini yalnızca çok yakın oldukları kişilerle paylaşıyorlar.
Kadim Lisan’ın tek işlevi bu değil. Büyücüler Kadim Lisan’ı sihir yapmak için de kullanıyorlar. Bunun için her şeyin gerçek isimlerini bulmaya ve öğrenmeye çalışıyorlar. Kadim Lisan’dan olan isimlerin bir diğer özelliği ise her yerde aynı kalmamaları. Bir eşyanın gerçek ismi, adalardan Uçyöre’lere gidince değişebiliyor. İsimlerin gücü olması konsepti açıkçası benim çok hoşuma gidiyor. Eğer siz de farklı bir büyü sistemi görmek istiyorsanız, Yerdeniz’e bir şans tanımalısınız.
3. Yerdeniz’in Karakterleri ve Onların Gelişimi
Kitaplarda genellikle konu bir karakterin büyümesi ise ana karakterler en fazla yirmili yaşlarında oluyorlar. Fakat Yerdeniz’de karakterlerin bütün yaşamlarını görüyoruz. Onların karakter gelişimleri gençlik dönemlerinde bitmiyor. Tıpkı normal hayatta olduğu gibi yaşamları boyunca devam ediyor. Bunun en büyük örnekleri Ged ve Tenar. Seri boyunca Ged’in yaşamını çocukluğundan yaşlılığına kadar parça parça okuyoruz. Onun çocukluğunda yaptığı hataları görüyoruz. Daha sonra ders almasını ve yarattığı sorunları çözmesine de tanık oluyoruz.
Tenar için durum benzer, onun da yaşam öyküsünün çoğunu okuyoruz. Bütün hayatlarını bilince onlara bağlanmamak insanın elinde değil. Tenar ve Ged, diğer karakterler arasından biraz daha öne çıkıyor olsalar da hayatlarını ve mücadelelerini gördüğümüz kişiler yalnızca ikisi değil. Tehanu gibi birçok başka karakterin yaşamı da seriyi ilginç kılıyor.
4. Kahramanın Yolculuğuna Farklı Bir Bakış
Kahramanın yolculuğu, bir hikâye kurmanın klasik formüllerden biri. Ana karakter maceraya çağrılır, yola çıkar, sınavlardan geçer ve sonunda evine geri döner. Hobbit’i düşünebilirsiniz. Yerdeniz serisinin ilk kitabı olan Yerdeniz Büyücüsü de bu formatta. Aynı zamanda şöyle bir durum var: Genelde kahramanın yolculuğuna erkek karakterler çıkıyor. Fakat Ursula K. Le Guin, formülü biraz değiştirerek kadın karakterlerini de kahraman rolüne koyuyor. Bunu da 1970’de ana karakteri Tenar olan Atuan’ın Mezarları’nı yazarak yapıyor. Serinin daha sonraki kitaplarından biri olan Tehanu da bir kadın karakterin öyküsü üzerinde duruyor. Böylece tek bir seri içinde kahramanın yolculuğu formülüne farklı yaklaşımlar görüyoruz.
5. Yerdeniz’in Dünyası (ve Ejderhaları)
Ursula K. Le Guin’in başarılı olduğu konulardan biri de yeni kültürler yaratmak. Yerdeniz evreninde de farklı kültürlerden insanlarla karşılaşıyoruz. İnsanların sahip olduğu kültürlerinin efsanelerini, farklı yaşam şekillerini gözlemleyebiliyoruz. Her şehrin kendine özgü şarkılarını ve geleneklerini görüyoruz. Hatta neredeyse hep denizde yaşayan bir topluluğu bile ziyaret ediyoruz. Diller ve dinler değişse ortak geçmişleri toplumları birbirlerine bağlıyor. Yerdeniz’e ait bütün küçük kültürel detaylar, orayı gerçek hissettiriyor.
Yerdeniz dünyasında farklı bir tür daha var: ejderhalar! Bu ejderhalar oldukça yaşlı ve dünya hakkında insanlara göre daha çok şey biliyorlar. Ayrıca sadece Kadim Lisan ile konuşuyorlar. Bu nedenle onlarla sayılı insan iletişime geçebiliyor. Ejderhalarla anlaşmak ise daha zor. Onlarla iletişime geçebilen insanların yalnızca çok azı, ejderhalara istediklerini yaptırabiliyor. Yerdeniz ejderhaları ne iyi ne kötü olarak sınıflandırılabilir, ancak tehlikeli oldukları kesin. Yerdeniz’de ejderhaların ve insanların da ortak bir geçmişleri var. Özellikle son kitaplarda türler arasındaki bağlantıyı keşfetme fırsatımız da oluyor.
Yerdeniz serisini okumak için beş nedenin sonuna geldik. Eğer bu seriyi okumadıysanız, bir şans vermenizi mutlaka tavsiye ederim. Ursula K. Le Guin hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak isterseniz sizi yazar hakkında yazdığımız dosyayı inceleyebilirsiniz. Başka yazılarda görüşmek üzere, kitaplarla kalın!
Beğenebileceğiniz diğer yazılarımız:
Yazıyı burada paylaş:
